ANAYASA I ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI (HUK115U)

www.onlinefotokopi.com

#-

Ara (Vize) Sınav Öncesi Son Hazırlık - Pratik Bilgiler

Aşağıdaki ifadelerdeki sınava girmeden birkaç saat önce mutlaka ezberleyin. Tamamı çıkmış sorulardan derlenmiştir. Sınav esnasında çok faydasını göreceksiniz.(Altı çizili kelimeler olumsuzdur!! Çok dikkat ediniz.)

1) Anayasa değişikliklerinin parlamentoda bir kez görüşülmesinin yasaklanmasına İvedilikle görüşme yasağı denir

2) Temsilî demokrasinin kaynağında yer alan ilke Temsilsiz vergi olmaz ilkesi

3) Hükümdar yetkilerinin parlamento ve hükümet gibi organlarla paylaşıldığı sistem Meşruti monarşi

4) Devlet iktidarının çeşitli unsurlarının farklı organlara sunulması gerektiğini savunan düşünür Charles Louis de Secondat Montesquieu

5) Anayasanın temel norm olmasının sonucu Normlar hiyerarşisinde en üst basamakta yer alması

6) Devletin, kişilere insan onuruna yaraşan asgari hayat standartlarını sağlamakla yükümlü olduğunu savunan anlayış Sosyal haklar öğretisi

7) Anayasa hükümlerinin bir veya birkaçının değiştirilmesinin yasaklanmasına Değişmezlik yasağı denir

8) Devletin, yargı organı önünde davalı ya da davacı olabilmesini sağlayan unsur Tüzel kişiliğe sahip olması

9) "Anayasanın ormanların korunması ve geliştirilmesi hakkındaki maddesi" maddî anayasa kavramının örneklerinden değildir.

10) Bir anayasanın içermesi gereken tüm kuralların yetkili organ tarafından usulüne uygun olarak tek bir metin içinde toplanması suretiyle hazırlanan anayasa Yazılı anayasa

11) 18.yüzyıl anayasacılığının yarattığı en önemli sonuç Devlet iktidarının sınırlanması

12) Anayasa yargısına ilişkin ilk uygulamanın görüldüğü ülke ABD

13) "Emeklilik hakkı" negatif statü haklarından değildir.

14) "Cumhurbaşkanı yasama organınca seçilir." yarı başkanlık sisteminin özelliklerinden değildir.

15) Diktatörün veya onun uygulamalarının halka zorla onaylattırılması anlamına gelen oylama Plebisit

16) Monarşinin karşıtı olan siyasal sistem Cumhuriyet

17) Unsurları ve organları itibarıyla teklik özelliği gösteren devlet biçimi Üniter devlet

18) Bileşik devlet tiplerinin günümüzdeki tek örneği Federal devlet

19) Esnek anayasa olarak da adlandırılan anayasa Yumuşak anayasa

20) İkinci kuşak hakların tanınmasındaki asıl amaç Ekonomik ve sosyal adaletin sağlanması

21) Temel hak ve hürriyetlerin yazılı ve sert bir anayasada düzenlenmesinin doğal sonucu Temel hak ve hürriyetin parlamentonun âdi çoğunluğu tarafından değiştirilememesi

22) Devlet otoritesinin hukuk kurallarıyla sınırlanmasına ilişkin gelişmelere Anayasacılık denir

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

#-

Ünite 1 : Anayasa Hukukunun Temel Kavramları

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

Kaç Defa Soruldu?

Anayasa değişikliklerinin parlamentoda bir kez görüşülmesinin yasaklanmasına ne ad verilir? 2  defa soruldu

Sık sorulan soruların hangi yıllara ait olduğunu görmek için özetin sonundaki çıkmış soruları inceleyiniz.

Kısa Özet

Tanımlar Anayasanın katılığı, onun bir tür toplum sözleşmesi olarak kabul klanmaktadır.

Spot BilgilerBir devletin hukuk düzenini kuran ve şekillendiren anayasa, devletin üç temel organı olan yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini ve karşılıklı yetkilerini düzenleyen ve birey hak ve özgürlüklerini öngören temel hukuk metnini ifade etmektedir. Anayasanın bir ülkenin hukuk düzeninin en üst noktasında yer aldığını ifade eden anayasanın üstünlüğü kuralı gereğince, diğer hukuk kuralları anayasadan sonra gelirler. Anayasanın üstünlüğü kuralı, basitçe, kanunların anayasaya aykırı olamayacağı şeklinde tanımlanabilir. Bu kuralın, sadece teorik bir anlam ifade etmemesi için uygulamada anayasaya aykırı kanunların hukuk sisteminden tasfiye edilmesi gerekmektedir. Bu tür bir tasfiye işlemi olmaksızın anayasanın üstünlüğü, pratik bir değer ifade etmeyecektir. Anayasa hukuku, devletin üç temel organı olan yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini, karşılıklı ilişkilerini ve bireylerin devletin üstün gücü karşısında sahip olduğu hakları inceleyen bir hukuk dalıdır. Aynı zamanda, bireylerin devlet karşısındaki konumunu ve bu çerçevede hak ve özgürlüklerin kapsamı ve niteliği ile bunlara ilişkin koruma mekanizmaları da anayasa hukukunun konuları arasında yer almaktadır. Anayasa kavramı, çeşitli açılardan sınıflandırılabilir. Farklı kriterler esas alınarak yapılan sınıflandırmalarda maddî ve şeklî anayasa, yazılı ve yazısız anayasa, esnek ve katı anayasa gibi çeşitli alt tipler ortaya çıkmaktadır.

Püf Noktalar

• Anayasanın üstünlüğü kuralının önemini tartışınız.
Devletin üstün iktidarını sınırlamak ve böylece iktidarın önceden tahmin edilmesi imkânsız, keyfî tezahürlerini önlemenin en önemli araçlardan biri olan anayasaların herkes için bağlayıcı olması gerekmektedir. Bu nedenle anayasa metni, her şeyden önce devlet otoritesini kullanan tüm organ ve makamların varoluş koşullarını ve yetkilerini düzenler. Böylece anayasaya dayanan bir devlet düzeni oluşturulmuş olur. Bunun sonucu olarak anayasa normlarının hukuk sistemi içinde en üst norm olması ve herkesin ve devletin bu kurucu metne aykırı hareket etmemesi anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığının bir gereğidir.
• Anayasaların katılık niteliğinin arka planında yer alan nedeni tartışınız.
Toplumu oluşturan farklı grupların hangi koşullar çerçevesinde birlikte yaşayabileceklerini gösteren belgeler olan anayasaların, parlamentoların âdi çoğunlukları tarafından kolayca değiştirilmemesini sağlayan en önemli özellik katılıktır. Böylece anayasa değişikliği, farklı siyasî ve sosyal grupların parlamentodaki temsilcilerinin oydaşmasıyla mümkün hâle gelebilecektir.

Kısa Kısa

• GİRİŞ
Bu ünitede, anayasa hukukunun temel kavramları tanımlanacaktır. Bu çalışmanın amacı, anayasa hukukunun temel esaslarını tanımlamak; bu esaslar çerçevesinde Türkiye?nin anayasal gelişmelerini takip etmektir. Bu amaca ulaşabilmek, her şeyden önce anayasa hukukunun temel kavramlarının tanımlanmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, 1. Ünite?de anayasa hukukunun temel kavramları tanımlanacak; anayasa hukukunun genel esaslarıyla, bu esasların Türkiye?nin anayasa düzeni içinde nasıl şekillendiği, izleyen ünitelerde ele alınacaktır. Bu üniteyi tamamlayan öğrenciler, sonraki ünitelerde ve Anayasa 2 kitabında yer alan konuları, bu temel kavramlar ışığında değerlendirme olanağını elde edeceklerdir.
• ANAYASA
Anayasa kavramının İngilizce karşılığı constitution dır. Constitution kelimesi, constitute kökünden gelmektedir. İngilizcede to constitute, kurmak, inşâ etmek, meydana getirmek anlamına gelmektedir. Şu halde, anayasa, bir devletin hukuk düzenini kuran, inşa eden, şekillendiren hukuk belgesidir. Nitekim dilimizde anayasa kavramının kurucu, inşa edici, şekillendirici rolünü ifade etmek amacıyla sırasıyla Kanun-ı Esasî ve Teşkilât-ı Esasiye Kanunu kavramları kullanılmıştır. Günümüzde ise Kanun-ı Esasî ve Teşkilât-ı Esasiye Kanunu ifadeleriyle eş anlamlı olan anayasa terimi kullanılmaktadır. Bir hukuk metninin anayasa olarak adlandırılabilmesi için, o belgenin devletin üç temel organı olan yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini ve karşılıklı yetkilerini düzenleyen hükümlere yer vermesi; buna ek olarak, geniş bir haklar ve özgürlükler listesi ile bu hak ve özgürlüklerin güvence mekanizmalarını içermesi gerekir. Bütün bu unsurlar bir arada olmadıkça, bir hukuk metnini anayasa, yani devletin temel normu olarak tanımlama olanağı bulunmamaktadır.
• ANAYASANIN ÜSTÜNLÜĞÜ KURALI VE NORMLAR HİYERARŞİSİ
Anayasa metinlerinin asıl rolü, devletin üstün iktidarını sınırlamak, bu iktidarın önceden tahmin edilmesi imkânsız, keyfî tezahürlerini önlemektir. Bu ise, anayasa hükümlerinin herkes için bağlayıcı olmasını gerektirir. Bu nedenle, anayasa metni, her şeyden önce devlet otoritesini kullanan tüm organ ve makamların varoluş koşullarını ve yetkilerini düzenlemektedir. Böylece anayasaya dayanan bir devlet düzeninde yasama, yürütme ve yargı gibi tüm organlar, varlıklarını anayasadan kazanabilirler ve ancak anayasanın kendisine sunduğu yetkileri kullanabilirler. Bu sayede devlet otoritesi hukukla sınırlanabilir ve bu otoritenin önceden tahmin edilmesi mümkün olan sınırlar içinde tezahür etmesi sağlanabilir. Anayasanın üstünlüğü kuralının diğer yönü ise onun, normlar hiyerarşisi içinde ilk sırada yer almasını ifade etmektedir. Bir hukuk metninin anayasa olarak, yani devletin temel normu şeklinde tanımlanması, o hukuk metninin, diğer hukuk kurallarından üstün bir konumda olmasını gerektirir. Diğer bir deyişle, anayasanın temel norm olması, onun, normlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer alması anlamına gelir. Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi hukuk kuralları ise bu hiyerarşik düzen içinde anayasadan sonra gelmektedir.
• ANAYASA HUKUKU
Anayasa hukuku, devletin üç temel organı olan yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini, karşılıklı ilişkilerini ve bireylerin devletin üstün gücü karşısında sahip olduğu hakları inceleyen bir hukuk dalıdır. Bu nedenle, yasama organının yapısı -tek meclisli mi, iki meclisli mi olduğu-, yönetilenlerin siyasal tercihlerinin yasama organının kompozisyonuna nasıl yansıdığı -seçim sistemleri-, yürütme organının yapısı -hükümet sistemleri-, yargı gücünün temel özellikleri, yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığı, anayasaya uygunluk denetimi, hak ve özgürlüklerin kapsamı ve niteliği ile bunlara ilişkin koruma mekanizmaları, anayasa hukukunun konuları arasında yer almaktadır.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Bireylerin devletin üstün gücü karşısında sahip olduğu hakları inceleyen hukuk dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Medeni hukuk B) Anayasa hukuku C) Ticaret hukuku D) Eşya hukuku E) Borçlar hukuku 2016 Ara Sınav Doğru Cevap: B





Aşağıdakilerden hangisi anayasa hukukunun konuları arasında yer almaz? A) Yasama organının yapısı B) Seçim sistemleri C) Hükûmet sistemleri D) Yargı bağımsızlığı E) Ticarî işletmeler 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: E





Aşağıdakilerden hangisi anayasa hukukunun konuları arasında yer alır? A) Ticari işletmelerin kuruluşu B) Yasama organının yapısı C) Tekerrür D) Suç tipleri E) Zilyetlik 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B





• ANAYASA ÇEŞİTLERİ
Anayasa kavramı, çeşitli açılardan sınıflandırılabilir. Farklı kriterler esas alınarak yapılan sınıflandırmalarda maddî ve şeklî anayasa, yazılı ve yazısız anayasa, esnek ve katı anayasa gibi çeşitli alt tipler ortaya çıkmaktadır.
• Maddî Anayasa
Bir hukuk kuralı, devletin yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini, sahip olduğu yetkilerin neler olduğunu düzenliyorsa o kural, normlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer almasa dahi maddî bakımdan anayasa olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir deyişle, bir kuralın maddî bakımdan anayasa olması, onun normlar hiyerarşisi içindeki yeriyle değil, içeriği ile ilgili bir sorundur. Kuralın içeriği, devletin üç temel organıyla ilişkili olduğu takdirde, bu tür bir kuralı maddî anayasa olarak tanımlamak gerekir. Örneğin, 10.6.1983 tarih 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu, normlar hiyerarşisi içinde şeklen anayasadan sonra gelen, âdi kanun niteliğinde bir hukuk metnidir. Böyle olmakla beraber bu kanun, yasama organının kuruluşuyla ilgili kurallar içerdiğinden, mahiyeti gereği olarak maddî bakımdan anayasadır. Benzer şekilde, 30.3.2011 tarih 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun da normlar hiyerarşisinde anayasadan sonra gelen, âdi kanun niteliğinde olan bir hukuk metnidir. Böyle olmakla beraber, bu Kanun, yargı organının önemli bir unsuru olan Anayasa Mahkemesi?nin kuruluşu, işleyişi ve yetkileri konusunda hükümler içermesi nedeniyle maddî bakımdan anayasadır. 4.2.1983 tarih 2797 sayılı Yargıtay Kanunu ile 6.1.1982 tarih 2575 sayılı Danıştay Kanunu, 6.1.1982 tarih 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun da maddî bakımdan anayasa niteliğindedir.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Aşağıdakilerden hangisi maddî anayasa kavramının örneklerinden biri değildir? A) Milletvekili Seçimi Kanunu B) Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun C) Anayasanın ormanların korunması ve geliştirilmesi hakkındaki maddesi D) Yargıtay Kanunu E) Danıştay Kanunu 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C





Esnek anayasa olarak da adlandırılan anayasa aşağıdakilerden hangisidir? A) Yumuşak anayasa B) Katı anayasa C) Yazılı anayasa D) Çerçeve anayasa E) Maddi anayasa 2016 Ara Sınav Doğru Cevap: A





Maddi anayasa tanımı aşağıdaki ölçütlerden hangisi esas alınarak yapılan bir tanımdır? A) Usul B) Meşruluk C) içerik D) Biçim E) Egemenlik 2016 Dönem Sonu Doğru Cevap: C





• Şeklî Anayasa
Bir hukuk kuralı, normlar hiyerarşisi içinde en üst basamakta yer alıyorsa o kuralın konulması, değiştirilmesi ve kaldırılması, âdi kanunlarınkinden farklı yöntemleri gerektiriyorsa, bu tür bir kuralın içeriği ne olursa olsun, onu, şeklî anayasa olarak tanımlamak gerekir. Diğer bir deyişle, şeklî anayasa, normun içeriği değil, normlar hiyerarşisi içindeki yeri dikkate alınarak yapılan bir tanımlamadır. TC 1982 Anayasası?nın "Tabî servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi" başlıklı 168. ve "Ormanların korunması ve geliştirilmesi" başlıklı 169. maddelerinde yer alan hükümler, şeklî anayasa kavramının tipik örneklerini oluşturmaktadır. 168. madde şöyledir: "Tabiî servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir. Hangi tabiî servet ve kaynağın arama ve işletmesinin, Devletin gerçek ve tüzelkişilerle ortak olarak veya doğrudan gerçek ve tüzelkişiler eliyle yapılması, kanunun açık iznine bağlıdır. Bu durumda gerçek ve tüzelkişilerin uyması gereken şartlar ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esasları ve müeyyideler kanunda gösterilir. " 169. madde ise şöyledir: "Devlet, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır. Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, bu yerlerde başka çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz. Bütün ormanların gözetimi Devlete aittir.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Şekli anayasa aşağıdakilerden hangisi dikkate alınarak yapılan bir tanımlamadır? A) İçerik B) Geçerlilik C) Yürürlük tarihi D) Yapılış yöntemi E) Normlar hiyerarşisi içindeki yeri 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: E





• Yazılı Anayasa
Bir anayasanın içermesi gereken ve anayasada yer alması arzu edilen tüm kuralların yetkili bir organ tarafından, usûlüne uygun olarak tek bir metin içinde toplanmasına yazılı anayasa denir. Yazısız Anayasa Yazısız anayasa, yazılı anayasanın karşıtı olan bir kavramdır. Yazısız anayasaya, teamülî anayasa da denir. Yazısız anayasanın teamülî anayasa olarak adlandırılmasının nedeni, devlet hayatında uygulana gelen kuralların herhangi bir metinde yazılı olarak yer almasından değil; teamüllere dayanmasından kaynaklanmaktadır. Kısacası, yazısız anayasa sisteminde devlet hayatında uygulanan kurallar uzunca bir süreden beri tekrarlana gelen; bu nedenle, bunlara uyulması konusunda güçlü bir oydaşmanın (konsensüs) mevcut olduğu kurallardır. Yazısız anayasanın tipik örneği Ingiltere?dir. Ingiltere?de yazılı bir anayasa mevcut değildir. Devlet hayatındaki kurallar, teamülî niteliktedir. Örneğin, çoğunluk partisi liderinin kraliçe tarafından başbakan olarak atanması, başbakanın istifasının kraliçe tarafından kabul edilmesi, başbakanın Avam Kamarası üyesi olması, kraliçenin kanunları veto yetkisini kullanmaması, parlamentonun güvensizlik oyunu alan hükümetin hukukî varlığını kaybetmesi gibi. Bu kuralların hiçbiri, yazılı olarak mevcut değildir. Buna rağmen, sürekli olarak uygulanmaları nedeniyle teamülleşmiş; yazısız bir anayasaya dönüşmüşlerdir.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Bir anayasanın içermesi gereken tüm kuralların yetkili organ tarafından usulüne uygun olarak tek bir metin içinde toplanması suretiyle hazırlanan anayasa aşağıdakilerden hangisidir? A) Esnek anayasa B) Sert anayasa C) Sözlü anayasa D) Yazılı anayasa E) Yumuşak anayasa 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D





Aşağıdakilerden hangisi 18. yüzyılda kabul edilen yazılı anayasalarda bireylere tanınan hak ve özgürlüklerden biridir? A) Yaşama hakkı B) Grev hakkı C) Toplu sözleşme hakkı D) Çevre hakkı E) Barış hakkı 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: A





• Esnek Anayasa
Esnek anayasa bazı yazarlar tarafından ‘yumuşak anayasa? olarak da adlandırılmaktadır. Bir anayasanın içerdiği hükümler, âdi kanunların değiştirilmesinde izlenen yönteme bağlı olarak değiştirilebiliyorsa, o anayasa, esnek anayasa olarak tanımlanır. Bir başka deyişle, bir anayasa içerdiği hükümlerin değiştirilebilmesi için âdi kanunların değiştirilmesinden daha zor koşullar gerektirmiyorsa, o anayasa, esnek anayasa olarak tanımlanmaktadır. Esnek anayasa, iki şekilde ortaya çıkabilir. Birincisi, anayasa, yer verdiği bir hükümle açık olarak içerdiği düzenlemelerin âdi kanunların değişikliğinde izlenen yöntemle değiştirilebileceğini beyan edebilir. Ikincisi, anayasa, içerdiği hükümlerin hangi yöntemle değiştirilebileceği konusunda hiçbir hükme yer vermeyebilir. Bu durum, anayasa hükümlerinin âdi kanunlar gibi değiştirilebileceği anlamına gelmektedir. Kemal Gözler, yaptığı inceleme neticesinde, ilk yöntemin somut bir örneği olmadığını tespit etmiştir. Buna karşılık, yazarın da işaret ettiği gibi, 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, 1814 ve 1830 Fransız Şartları, 1830 İtalyan Anayasası, hangi usûllerle değiştirilebilecekleri konusunda açık kurallara yer vermeyen; bu nedenle, âdi kanunlar gibi değiştirilmesi mümkün olan esnek anayasalardır.
• a. Değişmezlik Yasağı:
Anayasa hükümlerinden bir veya birkaçının değiştirilmesi kesin olarak yasaklanmışsa, buna değişmezlik yasağı denir. Değişmezlik yasağının varlığı, bir anayasayı katı hâle getiren özellikler arasındadır. Örneğin, TC 1924 Anayasası, bu Anayasa?nın 1. maddesinde yer alan " Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir" hükmünün değiştirilmesini yasaklamıştır. Benzer şekilde, TC 1961 Anayasası da bu Anayasa?nın 1. maddesinde yer alan "Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir" hükmünün değiştirilmesini yasaklamıştır. TC 1982 Anayasası ise bu Anayasa?nın "Devletin şekli" başlıklı 1., "Cumhuriyetin nitelikleri" başlıklı 2. ve "Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti" başlıklı 3. maddesinde yer alan hükümlerin değiştirilmesini yasaklamaktadır. b. Özel Meclis Yöntemi: Bir anayasanın içerdiği hükümler, normal parlamentolar tarafından değil, ancak bu amaçla kurulan özel meclisler tarafından değiştirilebiliyorsa, bu tür bir yöntem de anayasaya katılık vasfı kazandırmaktadır. c. ivedilikle Görüşme Yasağı: Âdi kanunların değiştirilmesinde parlamentonun bu değişikliği bir kez görüşerek kabul etmesi mümkün olduğu hâlde, anayasa hükümlerinin değiştirilmesinde en az iki görüşme usûlü uygulanıyorsa; diğer bir deyişle, anayasa değişikliklerinin parlamentoda bir kez görüşülmesi yasaklanıyorsa, buna, ivedilikle görüşme yasağı denir. İvedilikle görüşme yasağı, bir katılık yöntemidir. 1924 ve 1961 Anayasası, ivedilikle görüşme yasağına yer vermişlerdir. 1982 Anayasası da 175. maddesinde, ivedilikle görüşme yasağını düzenlemektedir. Bu maddede 1987?de yapılan değişiklikle ‘ivedilikle görüşme yasağı? ifadesi terk edilerek, aynı anlama gelecek biçimde, anayasa değişikliklerinin iki kez görüşüleceği kuralı benimsenmiştir.
• d. Salt Çoğunluk ve Nitelikli Çoğunluk Kuralı:
Âdi kanun değişikliklerinin teklif ve kabul aşamalarında, özel çoğunluklar gerekmediği hâlde, anayasa değişikliklerinin teklif ve kabul aşamalarında özel çoğunluklar aranıyorsa, bu tür bir yöntem de anayasanın katılığına işaret etmektedir. Örneğin, âdi kanun değişikliği için tek bir milletvekilinin teklif metni hazırlaması ve bu metni imzalaması, metnin geçerli olması için yeterlidir. Buna karşılık, anayasa değişikliği teklifinin ancak belirli sayıda milletvekili tarafından hazırlanarak imzalanması şartı aranıyorsa, bu, anayasa değişikliği sürecini zorlaştırmaktadır. TC 1982 Anayasası, âdi kanun tekliflerinin tek bir milletvekili tarafından hazırlanarak imzalanmasını, metnin tekemmülü bakımından yeterli görmektedir. Buna karşılık Anayasa, anayasa değişikliği teklifinin en az TBMM üye tamsayısının üçte biri tarafından hazırlanarak imzalanması şartını aramaktadır. TBMM, 550 milletvekilinden oluşmaktadır. Bu durumda, bir anayasa değişikliği teklifi hazırlanması için en az 184 milletvekilinin imzası gerekmektedir. e. Süre Yasağı: Bir anayasa, yürürlüğe girmesini takiben belirli bir süre geçmedikçe değiştirilemiyorsa, buna, süre yasağı denir. Örneğin bir anayasa, yürürlüğe girmesini takip eden on yıl içinde değişiklik yapılmasını yasaklamışsa, bu, on yıl geçmedikçe anayasanın hiçbir hükmünde değişiklik yapılamayacağı anlamına gelmektedir. 1975 tarihli Yunanistan ve 1976 tarihli Portekiz Anayasası, yürürlüğe girmelerini izleyen beş yıl içinde değişiklik yapılmasını yasaklamışlardır. f. Dönem Yasağı: Bir anayasa, savaş, sıkıyönetim, seferberlik gibi olağanüstü hâllerde, cumhurbaşkanına vekâlet veya niyabet hâllerinde, kısacası, belirli dönemlerde anayasa hükümlerinin değiştirilmesini yasaklıyorsa, buna, dönem yasağı denir. Dönem yasağı da anayasaya katılık kazandırmaktadır. Örneğin 1958 tarihli Fransız Anayasası, Cumhurbaşkanı?na vekâlet edilen dönemlerde; 1978 İspanyol ve 1976 Portekiz Anayasası ise olağanüstü dönemlerde anayasa değişikliğini yasaklamaktadır. g. Devlet Başkanının Veto Yetkisi: Âdi kanunların yapımı ve değiştirilmesi sürecinde, devlet başkanının sahip olduğu yetki, sadece bir imza yetkisi ise; buna karşılık, anayasa değişikliği sürecinde, devlet başkanına veto yetkisi tanınıyorsa, bu tür bir yöntem de anayasanın katılaşmasına yol açmaktadır. Çünkü devlet başkanı tarafından veto edilen bir değişiklik, meclise iade edildiğinde, bu değişikliğin kabul edilmesi, ancak üye tamsayısının salt çoğunluğu, üçte ikisi veya dörtte üçü gibi nitelikli bir çoğunlukla mümkün olmaktadır. Böylece devlet başkanının vetosu, anayasa değişikliğini güçleştiren bir faktör hâline gelmektedir. 1982 Anayasası?nın 89. maddesiyle Cumhurbaşkanı?na TBMM tarafından kabul edilen kanunlar üzerinde tanınan imza yetkisi, bir veto yetkisi değildir. Bu madde gereğince, Cumhurbaşkanı, bir kanunu imzalamayı uygun bulmadığı takdirde, gerekçesini göstererek tekrar görüşülmek üzere TBMM?ye iade eder. TBMM, iade edilen metni, basit çoğunlukla aynen kabul edebilir. Kısacası Anayasa, TBMM?nin iade edilen metni aynen kabulü için nitelikli bir çoğunluk aramamıştır. h. Halkoylaması: Anayasa, parlamento tarafından kabul edilen anayasa değişikliği sürecinin tamamlanması için halk oylaması şartına yer veriyorsa, bu tür bir yöntem de anayasanın katılaşmasına yol açmaktadır. Böylece, parlamento tarafından nitelikli çoğunluk kuralıyla kabul edilen metin, halkoylamasında kullanılan geçerli oyların yüzde ellisinden bir fazlasının evet oyunu kazanmadıkça, yürürlüğe giremeyecektir.

Doğru - Yanlış Testleri

Aşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

(   ) "Anayasanın ormanların korunması ve geliştirilmesi hakkındaki maddesi" maddî anayasa kavramının örneklerinden biridir.

(   ) "İvedilikle görüşme" anayasaya katılık kazandıran yöntemlerden biridir.

Y Y

Boşluk Doldurma Aşağıdaki ifadelerdeki boşlukları doldurun. Hatalı olduğunuz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

1) Anayasanın temel norm olmasının sonucu ...........dır

2) Anayasa hükümlerinin bir veya birkaçının değiştirilmesinin yasaklanmasına ...........denir

3) Anayasa değişikliklerinin parlamentoda bir kez görüşülmesinin yasaklanmasına ...........denir

4) Bir anayasanın içermesi gereken tüm kuralların yetkili organ tarafından usulüne uygun olarak tek bir metin içinde toplanması suretiyle hazırlanan anayasa ...........dır

5) Esnek anayasa olarak da adlandırılan anayasa ...........dır

6) Normlar hiyerarşisi içinde ilk sırada yer alan norm ...........dır

1) Normlar hiyerarşisinde en üst basamakta yer alması  2) Değişmezlik yasağı  3) İvedilikle görüşme yasağı  4) Yazılı anayasa  5) Yumuşak anayasa 6) Anayasa  Kaynak: www.onlinefotokopi.com

#-

Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular

1. Anayasayı katılaştırma yöntemlerinden hangisi 1982 Anayasası tarafından öngörülmemiştir?   A) Nitelikli çoğunluk   B) Halkoylaması   C) Değişmezlik yasağı   D) Dönem yasağı   E) Devlet başkanının veto yetkisi 2013 Dönem Sonu Doğru Cevap: D

2. Anayasanın temel norm olmasının sonucu aşağıdakilerden hangisidir?   A) Hükümlerinin herkesi bağlamaması   B) Olağan kanunlarla aynı usulde değişikliğe uğraması   C) Kurallarının yaptırımının olmaması   D) Normlar hiyerarşisinde en üst basamakta yer alması   E) Normlar hiyerarşisinde en alt basamağında yer alması 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: D

3. Aşağıdakilerden hangisi normlar hiyerarşinde yer almaz?   A) Kanun   B) Tüzük   C) Emirname   D) Anayasa   E) Yönetmelik 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: C

4. Anayasa hükümlerinin bir veya birkaçının değiştirilmesinin yasaklanmasına ne ad verilir?   A) İvedilikle görüşme yasağı   B) Süre yasağı   C) Dönem yasağı   D) Özel meclis yöntemi   E) Değişmezlik yasağı 2015 Dönem Sonu Doğru Cevap: E

5. Aşağıdakilerden hangisi maddî anayasa kavramının örneklerinden biri değildir?   A) Milletvekili Seçimi Kanunu   B) Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun   C) Anayasanın ormanların korunması ve geliştirilmesi hakkındaki maddesi   D) Yargıtay Kanunu   E) Danıştay Kanunu 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C

6. Aşağıdakilerden hangisi anayasa hukukunun konuları arasında yer almaz?   A) Yasama organının yapısı   B) Seçim sistemleri   C) Hükûmet sistemleri   D) Yargı bağımsızlığı   E) Ticarî işletmeler 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: E

7. Aşağıdakilerden hangisi anayasaya katılık kazandıran yöntemlerden biridir?   A) Halkoylaması   B) İvedilikle görüşme   C) Basit çoğunluk kuralı   D) Değişmezlik yasağının bulunmaması   E) Özel bir teklif çoğunluğunun bulunmaması 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: A

8. Anayasa değişikliklerinin parlamentoda bir kez görüşülmesinin yasaklanmasına ne ad verilir?   A) Halkoylaması   B) Nitelikli çoğunluk kuralı   C) Özel meclis yöntemi   D) Değişmezlik yasağı   E) İvedilikle görüşme yasağı 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: E

9. Aşağıdakilerden hangisi esnek bir anayasa değildir ?   A) 1814 Fransız Şartı   B) 1830 Fransız Şartı   C) 1830 İtalyan Anayasası   D) 1876 Kanun-i Esasi   E) 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D

10. Bir anayasanın içermesi gereken tüm kuralların yetkili organ tarafından usulüne uygun olarak tek bir metin içinde toplanması suretiyle hazırlanan anayasa aşağıdakilerden hangisidir?   A) Esnek anayasa   B) Sert anayasa   C) Sözlü anayasa   D) Yazılı anayasa   E) Yumuşak anayasa 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D

11. Aşağıdakilerden hangisi anayasa hukukunun konuları arasında yer alır?   A) Ticari işletmelerin kuruluşu   B) Yasama organının yapısı   C) Tekerrür   D) Suç tipleri   E) Zilyetlik 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B

12. Aşağıdakilerden hangisi anayasaya katılık kazandıran yöntemlerden biri değildir?   A) Değişmezlik yasağı   B) İvedilikle görüşme   C) Salt çoğunluk kuralı   D) Nitelikli çoğunluk kuralı   E) Özel meclis yöntemi 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B

13. Bir kuralın maddi bakımdan anayasa olması aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?   A) İşgal ettiği yer   B) Biçim   C) İçerik   D) Yapılış yöntemi   E) Geçerliliği 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C

14. Aşağıdakilerden hangisi anayasanın farklı ölçütler esas alınarak tâbi tutulduğu sınıflandırmalardan biridir?   A) İstikrarlı ve zayıf anayasa ayrımı   B) Güçlü ve istikrarsız anayasa ayrımı   C) Etkin ve istikrarlı anayasa ayrımı   D) Esnek ve katı anayasa ayrımı   E) Verimsiz ve istikrarsız anayasa ayrımı 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: D

15. Şekli anayasa aşağıdakilerden hangisi dikkate alınarak yapılan bir tanımlamadır?   A) İçerik   B) Geçerlilik   C) Yürürlük tarihi   D) Yapılış yöntemi   E) Normlar hiyerarşisi içindeki yeri 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: E

Ders Analizi

Son 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analizi

Ara Sınav Üniteleri

1.Ünite Anayasa Hukukunun Temel Kavramları  23 soru

2.Ünite 18. Yüzyılın Anayasacılık Hareketleri  24 soru

3.Ünite Anayasa İle Sınırlanmış Yönetim, Temel Haklar ve Anayasa Yargısı  24 soru

4.Ünite Devlet Şekilleri ve Hükümet Sistemleri 31 soru

Dönem Sonu Sınavı Üniteleri

5.Ünite Osmanlı İmparatorluğumun Anayasal Gelişmeleri ve Modern Türkiye?nin Kuruluşu 7 soru

6.Ünite 1924 Anayasası 14 soru

7.Ünite 1961 Anayasası 22 soru

8.Ünite 1982 Anayasası 21 soru

Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız..

Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır.

Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.