TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI (HUK118U)

www.onlinefotokopi.com

#-

Ara (Vize) Sınav Öncesi Son Hazırlık - Pratik Bilgiler

Aşağıdaki ifadelerdeki sınava girmeden birkaç saat önce mutlaka ezberleyin. Tamamı çıkmış sorulardan derlenmiştir. Sınav esnasında çok faydasını göreceksiniz.(Altı çizili kelimeler olumsuzdur!! Çok dikkat ediniz.)

1) "Düşünce özgürlüğü" Kanun-ı Esasi ile tanınan hak ve özgürlüklerden biri değildir.

2) "Gazete imtiyazı alabilmek için teminat akçesi yatırılması şartı konması" Meşruti Islahat Dönemi?nde çağdaş bir devletin temellerinin atılabilmesi doğrultusunda yapılanlardan değildir.

3) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvuru yolu Devlet Başvurusu ve Bireysel Başvuru

4) Kanun-ı Esasi?de kişi güvenliğini yok eden hüküm Hükümetin emniyetini ihlal ettikleri bir polis soruşturması sonucu belli olanların sürgüne yollanarak cezalandırılmaları

5) "Karşılıksız sevilme hakkı" Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dayandığı temel hak ve ilkelerden değildir.

6) Osmanlı İmparatorluğu'nda 23 Ocak 1913 günü Ittihat ve Terakki Cemiyeti tarafından düzenlenen askeri darbe Bâb-ı Ali Baskını

7) Afrika ve insan hakları konusu söz konusu olunca akla gelen en önemli metin ve insan haklarının korunması mekanizmasını yaratan sözleşme Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi

8) "Devşirme" Osmanlı toplumunda yer alan sınıflardan biri değil.

9) "Kolonileşme biçimlerini desteklemek" Afrika Birliği Örgütü?nün kuruluş amaçlarından biri değil.

10) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 3 Eylül 1952 yürürlüğe girmiştir

11) "Sosyal güvenlik hakkı" Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi?nin koruduğu haklardan değildir.

12) II. Mahmut döneminde, kadıların yetkilerini kötüye kullanmalarını önlemeye çalışarak ülkede hâkim olan rüşvetin ortadan kaldırılması amacıyla yapılan düzenleme 1838 Ceza Kanunnamesi

13) 1965 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 1969 yılında yürürlüğe giren Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi?nin amacı Irk, renk, nesep veya milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutmayı önlemek

14) BM Genel Kurulu tarafından hukuki bağlayıcılığı olmayan bir karar şeklinde kabul edilmiş ve amacı, BM Şartı?nda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak olan, böylelikle bütün halklar ve milletler için ortaya bir başarı ölçütü koyulmuş olacağını savunan uluslararası belge İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi

15) Osmanlı devletinde yargı, eğitim ve din gibi devlet işlerinden sorumlu olan sınıf Ulema sınıfı

16) "Avrupa başkentlerinde daimi elçilikler açıldı." II. Mahmut dönemi reform hareketlerinden değildir.

17) "Prensip hükmü" Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi?nin karar çeşitlerinden biri değildir.

18) Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmesi?nin amacı Irk, renk, nesep, milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutmayı önlemek

19) Afrika Birliği Örgütü 1963 yılında kurulmuştur

20) Osmanlı Devleti'nin 1808 yılındaki bir savaş ve karışıklık ortamı içinde iktidarı ele alan âyanlar tarafından, padişahın mutlak otoritesi karşısında açıkça kendilerinin durumlarını garanti altına almak amacı ile kabul ettirilmiş olan belge Sened-i İttifak

21) "Kuzey Atlantik Paktı'na dahil olmak" Afrika Birliği Orgütü'nün kuruluş amaçlarından değildir.

22) "Padişahın parlamentoyu fesih yetkisi sınırsız hale getirilmesi" Kanun-ı Esasi'de yapılan 1909 değişikliklerinin Osmanlı Devleti siyasal sistemine etkilerinden değildir.

23) "Barınma hakkı" Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından korunan haklardan değildir.

24) Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesinin kabul edildiği ve yürürlüğe girdiği yıl 1969 ? 1978

25) Apartheid rejiminin ilk görüldüğü ülke Güney Afrika

26) Amerikan Devletleri Örgütü 1948 - Bogota Andlaşması yılında hangi andlaşma ile kurulmuştur

27) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi?nin taraf devletlerce yürütülmesinin denetlenmesi amacıyla kurulmuş olan ve üyelerinin sözleşme tarafından düzenlenen hak ve özgürlüklere saygı gösterilip gösterilmediğini denetlemekle görevli olduğu organ insan Hakları Komitesi

28) 5. maddesi Taraf devletler; kadınların ve erkeklerin rollerine ilişkin stereotiplerden yahut cinsiyetlerden birinin üstünlüğü veya diğerinin geriliğine ilişkin fıkirlerden kaynaklanan yapılageliş uygulamalarıyla, önyargıların yok edilmesini sağlamak amacıyla; kadın ve erkek hareket tarzına ilişkin sosyal ve kültürel yapıların değiştirilmesine sağlayacak her türlü tedbiri almak durumundadır. olan sözleşme ve sözleşmeyi kabul eden örgüt Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme-BM Genel Kurulu

29) Teşebbüsü Şahsi ve Ademi Merkeziyet Cemiyeti?nin kurucusu Prens Sabahattin

30) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi?nin yeni 26'ncı maddesine göre, aşağıdakilerden hangisi Avrupa Insan Hakları Mahkemesi'nin birimlerinden biri değil.

31) Gülhane Hatt-ı Hümayunu olan belgenin diğer adı Tanzimat Fermanı

32) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin hazırlanma amacı BM Şartinda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

#-

Ünite 1 : Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunması

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

Kaç Defa Soruldu?

Apartheid rejimi ilk olarak nerede görülmüştür? 2  defa soruldu

Aşağıdakilerden hangisi Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dayandığı temel hak ve ilkelerden biri değildir? 2  defa soruldu

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 2  defa soruldu

Sık sorulan soruların hangi yıllara ait olduğunu görmek için özetin sonundaki çıkmış soruları inceleyiniz.

Kısa Özet

İnsan Hakları klasik uluslararası siyasi ilişkilerin anlayışına göre tamamıyla devletlerin iç meselesi olarak görülen bir alan olmuştur. Bu anlayışa göre bir ülkede yaşamakta olan insan yığınlarının kaderini belirleme hakkı sadece o bölgenin idarecisi olarak uluslararası sistemde tanınmış olan kral veya imparatordur. Bu eski anlayış 20. Yüzyılda önemli bir değişikliğe uğramıştır. İnsanların hayatları, sahip oldukları bazı haklar artık tamamen ulusal yetkiye ait, dış müdahalenin yasak olduğu konular olmaktan çıkmıştır. O kadar ki devletlerarası siyasi örgütler dahi insan haklarının geliştirilmesini kendileri için önemli konulardan görmüş, bu amaç uğrunda çalışmıştır. 20. Yüzyıl insan hakları düşüncesinin en çok gelişme kat ettiği zaman dilimi olmuştur. O kadar ki insan hakları terimi dahi 1940lı yıllarda ilk olarak kullanılmaya başlanmış; II. Dünya Savaşı sürerken yapılan bazı toplantılarda terimin kullanılması yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Özellikle II. Dünya Savaşı?nda yaşanan ağır insan hakları ihlalleri, bu savaş sonrasında kurulacak uluslararası ilişkiler sisteminde bu hakların önemli rol oynaması gerektiği görüşünü güçlendirmiştir. Bunu mümkün kılacak en önemli platform ise Birleşmiş Milletler Örgütü olarak görülmüştür. Birleşmiş Milletler, uluslararası barış ve güvenliği sağlama temel amacıyla kurulmuştur Birleşmiş Milletler Örgütü?nü kuran Şart içinde bazı insan hakları düzenlemelerin varlığı, bu düzenlemeler ne kadar kesinlikten uzak hazırlanmış olursa olsun, önemli ve olumlu bir adım olarak değerlendirilmelidir. Bu sayede insan hakları meselesi uluslararası bir mahiyet kazanmıştır. Şart?a taraf olan devletler artık bu şart içinde düzenleme bulmuş insan haklarının uluslararası bir mesele olduğunu da kabul etme durumundadır. Yani bir çok durumda, ulus devletler, insan hakları ihlallerinin kendi ulusal yetkisine dahil olduğunu iddia edemez duruma gelmişler, bu da bu devletleri insan hakları konusunda daha dikkatli davranmaya iter bir hal almıştır. Buna ilaveten, üye devletlerin BM ile insan hakları konusunda işbirliği yapma yükümlülüğü, BM?e bu konularda önemli adımlar atabilme yetkisinin de hukuken verilmesinin temelini oluşturmuştur. Bu sayede, önemli sayıda insan hakları kuralları ortaya çıkmış, özellikle 55. ve 56. Maddelerde bahsi geçen "insan hakları ve temel özgürlükler"den ne anlaşılması gerektiği somut bir içeriğe kavuşturulabilmiştir. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi?nin amacı, BM Şartı?nda bahsedilen "insan hakları ve temel özgürlükler"den ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmaktır. Böylelikle bütün halklar ve milletler için ortaya bir başarı ölçütü koyulmuş olacaktır. İnsan hakları konusunda Beyanname?ye bakarak, devletler nerede olduklarını daha kolay tayin edebileceklerdir. Bu Beyanname?yi benimseyen ve de kabul eden ülkeler için doğrudan bir hukuki yükümlülük yaratması söz konusu değildir. Bununla beraber, insan haklarından ne anlaşılması gerektiğini somut olarak ortaya koymuş, kabul eden ülkelerin bu haklara saygıyı sağlamaları gerektiğine işaret etmiş olduğundan büyük önemi haiz evrensel bir metindir. Beyanname daha sonraki uluslararası hukuk belgelerini de etkilemiştir. Uluslararası platformlarda insan hakları gelişiminin en önemli temeli bu beyanname ile atılmıştır. İşte bu sebeplerle, hukuken bağlayıcılığı olmasa ve herhangi bir uygulama mekanizması öngörmemiş olsa da Beyanname çok önemli bir gelişme olarak kabul edilmiştir. Beyanname?nin hazırlanmasında temeli oluşturan felsefe "insanlık onuru, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik" temellerine dayanmaktadır. Bu değerlerin korunmasına yönelik olarak haklar tespit edilmiş ve de düzenlenmiştir. Beyanname?deki yirmi yedi temel insan hakkından her biri, bu dört temelden birine dayanmakta ve aslında bu temel değeri korumaktadır. Beyanname, Aydınlanma Felsefesi?nden etkilenmiş, daha ziyade "Doğal Haklar" ekolünden beslenmiş, güvence altına almak istediği "özgürlük ve eşitliği" ise evrensel olarak, ırk dil din farkı gözetmeksizin herkese bahşetmek isteyen, özünde liberal bir metindir. Bununla beraber klasik hak olarak kabul edilen medeni ve siyasal hakların yanı sıra iktisadi, toplumsal ve kültürel hakları da bünyesinde barındırmaktadır. Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi (MSHS) BM Genel Kurulu?nca 16 Aralık 1966 tarihinde kabul edilmiş ve imzaya açılmıştır. Sözleşmenin yürürlüğe girmesi ise 35. Onay belgesinin depoziter olan BM Genel Sekreteri?ne ulaştırılmasıyla 23 Mart 1976 tarihinde gerçekleşmiştir.

Yapısal olarak incelendiğinde MSHS, toplam 6 Bölüm ve 53 maddeden oluşan ve öncelikle İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi?nde düzenleme bulan hükümlere genişleterek somut bir kapsam ve bağlayıcılık kazandıran bir hukuk metnidir. Beyanname MSHS?nin etkilendiği bir kaynaktır. Bununla beraber, Beyanname?nin yürürlüğe girdiği uluslararası sistem zaman içinde evrilmiştir. Dekolonizasyon süreci sonunda özgürlüğüne kavuşan birçok devlet artık uluslararası siyasetin BM gibi platformlarım daha aktif ve de bilinçli bir şekilde kullanabilmektedir. Bu ise MSHS?nin tamamen Batı etkisinde hazırlanmasına engel olmuş, MSHS?yi hazırlayan süre katılım daha çok yönlü olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti MSHS?yi 15 Ağustos 200 tarihinde imzalamış, 4 Haziran 2003 tarihinde ise onaylamıştır. MSHS?nin 53 maddesinden 6. Madde ile 27. Madde arasında düzenlenmiş bulunan haklar öğretide "klasik haklar" olarak tanımlanan haklardır; hayat hakkı (m.6), işkence yasağı (m.7), kişi hürriyeti ve güvenlik hakkı (m.9), adil yargılama hakkı (m. 15), özel hayatın mahremiyeti (m. 17) gibi haklar bunlardan bazılarıdır. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, ekonomik, sosyal ve kültürel hakları detaylı bir şekilde düzenlemeye tabi tutmaktadır. Beş bölümden oluşmakta olan 1966 tarihli Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (ESKHS)?nin birinci bölümü yalnızca bir maddeden oluşmaktadır. ESKHS madde 1?e göre; tüm halklar bu hakka sahiptir ve bu hakkı özgürce kullanarak kendi siyasi durumlarını tespit eder; diledikleri şekilde ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimleri gerçekleştirir. Tüm halklar, sahip oldukları doğal zenginlik ve kaynakları, işbirliği gereği yükümlendikleri borçları hariç, karşılıklı fayda ve uluslararası hukuka uygun olarak diledikleri şekilde kullanmakta özgürdür. Bir halk, hiçbir şekilde kendi varlığı için gerekli olan imkanlarından mahrum bırakılamaz. İkinci bölümde uygulama prensiplerinden bahsedilmektedir. Burada da ırk, cinsiyet, dil, din gibi ölçütlere bağlı olarak ayrım yapılamayacağı hükme bağlanmakta; devletlerin cinsiyet ayrımı yapmadan herkese sözleşmede mevcut hakları tanıması yükümü hatırlatılmaktadır. Sözleşme?nin 4. Maddesine göre hakların doğasına uygun olacak sınırlandırmalara izin verilmektedir. Bu sınırlandırmalar ancak kanuni yollar ile gerçekleştirilmelidir ve sınırlandırmaların da yalnızca "genel refahı" arttırmaya yönelik olması şarttır. Genel refahı arttırmayacak mahiyetteki sınırlandırmalar, kanun çıkartarak gerçekleştirilmiş olsalar dahi, bu sözleşmeye aykırı olacaktır. Sözleşme?nin 5. Maddesi ile özgürlüklerin kullanılması yoluyla diğer özgürlüklerin sınırlandırılması yasaklanmaktadır. Sözleşmenin diğer kişileri ve özgürlükleri kısıtlayacak şekilde yorumlanması yasaktır. Maddeye göre sözleşmedeki hiçbir düzenleme sözleşmede öngörülen sınırlamadan daha fazla sınırlandırılmaya da tabi tutulamaz.

Püf Noktalar

• İşkence, Sözleşme?de nasıl tanımlanmıştır?
Sözleşme işkenceyi "diğer amaçların yanı sıra işkence gören kişi veya üçüncü şahıstan bilgi veya itiraf alabilmek amacıyla", "bir kişiye, fiziksel veya zihinsel, şiddetli acı veya ızdırap yaşatan kasti" eylemler olarak tanımlamaktadır. Görüldüğü üzere çekilen elem ve ızdırabın kaynağı fiziksel olabileceği gibi zihinsel de olabilir. Yine işkenceye maruz kalan kişi ile açıklamada bulunulması istenen kişi farklı olabilir.
• Çocuk Hakları Sözleşmesi ile çocukların haklarının korunması için ne gibi adımlar atılmıştır?
Sözleşme?nin en temel ilkesi 3. Maddenin 1. Fıkrasında düzenlenmiştir. Bu hükme göre; "ister kamu isterse özel sektörden sosyal refah müesseseleri, mahkemeler, idari ve yasama kurumları tarafında gerçekleştirilen ve çocukları ilgilendiren her eylemde, çocuğun en yüksek seviyede menfaatlerini sağlamak ana amaç olacaktır." Bu düzenleme ile ilgili kurumların hepsine çocukların haklarının en çok menfaati göreceği adımları atma, şartları sağlama zorunluluğu getirilmiştir. Bu hukuki bir yükümlülük olarak düzenlenmiştir. Sözleşme?nin 6. Maddesiyle düzenlenen çocuğun "hayat ve gelişme hakkı" ile devletin her türlü imkanının çocuklarının hayatta kalması ve süreç içinde kendisini geliştirmesinin olanaklı kılınmasına vakfedilmesi şart koşulmuştur. Sözleşme?ye taraf devletler "her türlü" imkanlarını çocukların "hayat ve gelişim haklarına" vakfetmekle yükümlüdür. Sözleşme bünyesinde düzenlenmiş bulunan haklar, çocuklar arasında hiçbir ayrım gözetmeden tüm çocuklar için tanınmalı ve gerçekleştirilmelidir. Irk, renk, cinsiyet, dil, siyasi düşünce, etnisite, toplumsal ve ulusal köken gibi sebeplerle bazı çocukların bu haklardan istifadesinin önüne geçilmemesi gerektiğine işaret eden bu ilke; fırsat eşitliğini de sağlamayı hedeflemektedir. Bu ve diğer hakların yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü için Çocuk Hakları Komite?si kurulmuştur.

Kısa Kısa

• GİRİŞ
İnsan Hakları klasik uluslararası siyasi ilişkilerin anlayışına göre tamamıyla devletlerin iç meselesi olarak görülen bir alan olmuştur. Bu anlayışa göre bir ülkede yaşamakta olan insan yığınlarının kaderini belirleme hakkı sadece o bölgenin idarecisi olarak uluslararası sistemde tanınmış olan kral veya imparatordur. Bu eski anlayış 20. Yüzyılda önemli bir değişikliğe uğramıştır. İnsanların hayatları, sahip oldukları bazı haklar artık tamamen ulusal yetkiye ait, dış müdahalenin yasak olduğu konular olmaktan çıkmıştır. O kadar ki devletlerarası siyasi örgütler dahi insan haklarının geliştirilmesini kendileri için önemli konulardan görmüş, bu amaç uğrunda çalışmıştır. 20. Yüzyıl insan hakları düşüncesinin en çok gelişme kat ettiği zaman dilimi olmuştur (Coşkun, s. 93). O kadar ki insan hakları terimi dahi 1940lı yıllarda ilk olarak kullanılmaya başlanmış; II. Dünya Savaşı sürerken yapılan bazı toplantılarda terimin kullanılması yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Bu başarıda Eleanor Roosevelt ve Churchill?in payına işaret edilmelidir (Coşkun, s. 97) Özellikle II. Dünya Savaşı?nda yaşanan ağır insan hakları ihlalleri, bu savaş sonrasında kurulacak uluslararası ilişkiler sisteminde bu hakların önemli rol oynaması gerektiği görüşünü güçlendirmiştir. Bunu mümkün kılacak en önemli platform ise Birleşmiş Milletler Örgütü olarak görülmüştür. Birleşmiş Milletler, uluslararası barış ve güvenliği sağlama temel amacıyla kurulmuştur (Bozkurt, s. 66). Bu örgütün kurucu andlaşması olan Birleşmiş Milletler Şartı?nda insan hakları ile ilgili bazı düzenlemeler göze çarpmaktadır. İlk olarak bu şartı inceleyeceğiz. Daha sonraki yıllarda bu örgüt hazırlanmasında rol oynadığı başka uluslararası andlaşma ve metinlerle insan haklarına yapması beklenen katkıları sağlamıştır. Daha sonra da bu sözleşme ve metinleri ele alacağız.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ŞARTI
İnsan Hakları düşüncesi Birleşmiş Milletler (BM) Şartı hazırlanırken giderek daha fazla önem kazanmıştır. İlk başlarda insan haklarına daha kısıtlı atıflar söz konusuyken, zaman ilerledikçe şart içindeki önemi arttırılmıştır (Opitz, s. 52). Daha şartın giriş bölümünde, "insanın temel haklarına; insanın kişiliğinin değer ve onuruna; kadın ve erkeklerin ve de küçük büyük tüm milletlerin eşitliğine" olan inanç bir kez daha ifade edilmiştir (Opitz s. 52). Giriş bölümündeki bu önemli atıftan sonra insan haklarıyla ilişkili bir başka düzenleme Şart?ın 1. Maddesidir. Bu maddede "ekonomik, sosyal, kültürel veya insancıl karakterdeki sorunların çözülmesi için uluslararası işbirliğini sağlanması" ve "ırk, cinsiyet, dil veya din ayrımı olmaksızın herkesin temel hürriyetlerine ve insan haklarına saygıyı" desteklemek örgütün amaçları arasında sayılmıştır (Opitz, s. 52). Şart?ın 13. Maddesinde ise Genel Kurul?un "ırk, cinsiyet, dil veya din ayrımı olmaksızın" insan hakları ve temel özgürlüklerden yararlanılmasını sağlamak için uluslararası çapta araştırmalar yapılmasını sağlama görevinden bahsedilmektedir (Bozkurt, s. 67). Şart?ın 55. Maddesine göre " uluslararasındaki dostane ve barışçıl ilişkiler için gerekli olan istikrar ve refah şartlarını yaratma maksadıyla, ... BM ...c) ırk, cinsiyet, dil veya din ayrımı olmaksızın herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine evrensel bir saygı ve de riayeti sağlayacaktır." Bu çok önemli 55. Maddeyi takip eden 56. maddede de bu konularda uluslararası işbirliği meselesi düzenlenmiştir. Bu maddeye göre üye devletler tek tek ve de toplu olarak 55. Maddenin amaçlarının yaratılması için eylemde bulunmalıdır.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

BM Genel Kurulu tarafından hukuki bağlayıcılığı olmayan bir karar şeklinde kabul edilmiş ve amacı, BM Şartı?nda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak olan, böylelikle bütün halklar ve milletler için ortaya bir başarı ölçütü koyulmuş olacağını savunan uluslararası belge aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi B) Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi C) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi D) Birleşmiş Milletler Şartı E) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: A





Birleşmiş Milletler Şartıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Birleşmiş Milletlerin insan hakları konusundaki ilerlemeleri daha sonraki uygulama ile olmuştur. B) Özellikle Ekonomik ve Sosyal Konsey?in çalışmaları sayesinde BM çatısı altındaki insan hakları çalışmaları somut kazanımlara dönüşmüştür. C) İnsan hakları konusu o dönemde uluslararası siyasal gündemin en tepesindeki konulardan biri olmuştur. D) Şartın 62nci maddesine göre konsey tavsiye kararları alabilmektedir. E) Şartın 68nci Maddesine göre insan haklarının güçlendirilmesi ve ilerletilmesi için komisyonlar kurulabilir. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: C





• İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ
BM?yi kuran Şart?ta insan haklarına değinilmekte, bununla ilgili bazı kurum ve de birimlere görevler tevdi edilmektedir. Ancak Şart?ın içinde bu insan haklarının hangileri olduğuna dair direkt bir düzenleme söz konusu değildir (Bozkurt, s. 68). Bu durumun düzeltilmesi için Ekonomik ve Sosyal Konsey yukarıda bahsi geçen 68. Maddeye dayanarak İnsan Hakları Komisyonu?nu kurmuştur. İnsan Hakları Komisyonu çalışmalarına 27 Ocak 1947 tarihinde başlamıştır (Bozkurt, s. 68). Bu çalışmalar sonunda hazırlanan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi bir taslak olarak BM Genel Kurulu?na sunulmuştur. Bu taslak Genel Kurul?da 8 çekimser oya karşı 48 olumlu oy ile kabul edilmiştir (Bozkurt, s. 68; Coşkun, s. 96-97). Beyanname, bir uluslararası andlaşma hüviyetine sahip değildir. BM Genel Kurulu tarafından hukuki bağlayıcılığı olmayan bir karar şeklinde kabul edilmiştir. Amacı, BM Şartı?nda bahsedilen "insan hakları ve temel özgürlükler"den ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmaktır. Böylelikle bütün halklar ve milletler için ortaya bir başarı ölçütü koyulmuş olacaktır. İnsan hakları konusunda Beyanname?ye bakarak, devletler nerede olduklarını daha kolay tayin edebileceklerdir (Buergenthal, s. 33). Dolayısıyla bu Beyanname?yi benimseyen ve de kabul eden ülkeler için doğrudan bir hukuki yükümlülük yaratması söz konusu değildir. Bununla beraber, insan haklarından ne anlaşılması gerektiğini somut olarak ortaya koymuş, kabul eden ülkelerin bu haklara saygıyı sağlamaları gerektiğine işaret etmiş olduğundan büyük önemi haiz evrensel bir metindir. Bu beyanname daha sonraki uluslararası hukuk belgelerini de etkilemiştir. Uluslararası platformlarda insan hakları gelişiminin en önemli temeli bu beyanname ile atılmıştır. İşte bu sebeplerle, hukuken bağlayıcılığı olmasa ve herhangi bir uygulama mekanizması öngörmemiş olsa da Beyanname çok önemli bir gelişme olarak kabul edilmiştir. Beyanname?nin hazırlanmasında temeli oluşturan felsefe "insanlık onuru, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik" temellerine dayanmaktadır (Bozkurt, s. 69; Çağıran, s. 85). Bu değerlerin korunmasına yönelik olarak haklar tespit edilmiş ve de düzenlenmiştir. Bildirideki yirmi yedi temel insan hakkından her biri, bu dört temelden birine dayanmakta ve aslında bu temel değeri korumaktadır (Bozkurt, s. 69). Beyanname, Aydınlanma Felsefesi?nden etkilenmiş, daha ziyade "Doğal Haklar" ekolünden beslenmiş, güvence altına almak istediği "özgürlük ve eşitliği" ise evrensel olarak, ırk dil din farkı gözetmeksizin herkese bahşetmek isteyen, özünde liberal bir metindir (Gemalmaz, s. 233-234). Bununla beraber klasik hak olarak kabul edilen medeni ve siyasal hakların (3.-21. maddeler) yanı sıra iktisadi, toplumsal ve kültürel hakları (22.-27. maddeler) da bünyesinde barındırmaktadır (Çağıran, s. 86). Beyanname; 1. Maddesi ile tüm insanların "özgür, onurlu ve haklar bakımından eşit" doğmuş olduğunu; 2. Maddesi ile de hiçbir ayrıma tabi olmadan, herkesin bu Beyanname?de düzenlenen haklardan yararlanması gerektiğini ifade etmektedir (Taşkent, s.99). Beyannamenin 3. Maddesine göre "Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin" hakkıyken; 4. Maddeye göre ise "kölelik" ve "köle ticareti" her şekliyle yasaklanmıştır (Taşkent, s.99).Beyanname?de işkence yasağı da kendisine yer bulmuştur. Buna göre "hiç kimseye işkence yapılamaz; zalimane, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve bu mahiyette cezalar verilemez" (Taşkent, s. 99). İşkence yasağı günümüz için mutlak olarak uyulması gereken, uluslararası hukukun emredici hükümlerinden (jus cogens) biri olarak kabul edilmektedir. Görüldüğü üzere günümüz uluslararası hukukunun bu emredici kuralı evrensel olarak ilk defa beyanname ile düzenlenmiştir.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi hangi yıl ve aşağıdaki örgütlerden hangisi tarafından kabul edilmiştir? A) 1948-Birleşmiş Milletler B) 1948-Avrupa Konseyi C) 1948-Avrupa Birliği D) 1950-Birleşmiş Milletler E) 1950-Avrupa Konseyi 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: A





İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) İnsan Hakları Komisyonunun çalışmaları sonucunda ortaya çıkmıştır. B) Beyannamenin hazırlanmasında temeli oluşturan felsefe ?insanlık onuru, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik? temellerine dayanmaktadır. C) İşkence yasağı ilk kez evrensel olarak bu beyanname ile düzenlenmiştir. D) Yalnızca klasik haklar koruma altına alınmıştır. E) Tüm devletlerin, kendi vatandaşlarına insan haklarından yararlanmada engel çıkarmaması, bilakis buna katkıda bulunması gerektiğine dair sarsılmaz inanç ve kararlılık bu Beyanname ile oluşmaya başlamıştır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D





• 1966 TARİHLİ İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMELERİ (İKİZ SÖZLEŞMELER)
1966 yılında iki insan hakları sözleşmesi Birleşmiş Milletler çatısı altında hazırlanmış ve kabul edilmiştir. Bu sözleşmelere "ikiz sözleşmeler" denilmektedir. Bu sözleşmelerin hazırlanmasına başlanması aslında 1948 yılına kadar dayanır. Evrensel Beyanname?de bahsi geçen hakların bağlayıcılığı olan bir formatta düzenlenmesi için sözleşmelerin hazırlanması amaçlanmış, bu ancak 1966 yılında başarılabilmiştir (Gemalmaz, s. 245). İkiz Sözleşmeler?in bazı hükümleri tıpatıp aynıdır, daha doğru bir ifadeyle bazı hükümleri ortaktır. Hakların hakları ve kolektif haklar bu ortak hükümlerdendir. Hakların kendi kaderini tayin etme hakkı ile doğal zenginlik ve kaynaklardan özgürce yararlanabilme hakları bu haklara örnektir. Her iki Sözleşme de ayrı birer yürütme mekanizması öngörmüştür. Bu yürütme sistemleri sayesinde, taraf devletlerin Sözleşmeler?den doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri sağlanmak istenmektedir. 1966 Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi (MSHS) BM Genel Kurulu?nca 16 Aralık 1966 tarihinde kabul edilmiş ve imzaya açılmıştır (Gemalmaz, s. 245). Sözleşmenin yürürlüğe girmesi ise 35. Onay belgesinin depoziter olan BM Genel Sekreteri?ne ulaştırılmasıyla 23 Mart 1976 tarihinde gerçekleşmiştir (Çağıran, s. 96). Yapısal olarak incelendiğinde MSHS, toplam 6 Bölüm ve 53 maddeden oluşan ve öncelikle İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi?nde düzenleme bulan hükümlere genişleterek somut bir kapsam ve bağlayıcılık kazandıran bir hukuk metnidir. Beyanname MSHS?nin etkilendiği bir kaynaktır. Bununla beraber, Beyanname?nin yürürlüğe girdiği uluslararası sistem zaman içinde evrilmiştir. Dekolonizasyon süreci sonunda özgürlüğüne kavuşan birçok devlet artık uluslararası siyasetin BM gibi platformlarını daha aktif ve de bilinçli bir şekilde kullanabilmektedir. Bu ise MSHS?nin tamamen Batı etkisinde hazırlanmasına engel olmuş, MSHS?yi hazırlayan süre katılım daha çok yönlü olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti MSHS?yi 15 Ağustos 200 tarihinde imzalamış, 4 Haziran 2003 tarihinde ise onaylamıştır (Çağıran, s. 97). MSHS?nin 53 maddesinden 6. Madde ile 27. Madde arasında düzenlenmiş bulunan haklar öğretide "klasik haklar" olarak tanımlanan haklardır; hayat hakkı (m.6), işkence yasağı (m.7), kişi hürriyeti ve güvenlik hakkı (m.9), adil yargılama hakkı (m. 15), özel hayatın mahremiyeti (m. 17) gibi haklar bunlardan bazılarıdır (Çağıran, s. 98; Gemalmaz, s. 245).
• 1966 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi
Bu sözleşme ekonomik, sosyal ve kültürel hakları detaylı bir şekilde düzenlemeye tabi tutmaktadır. Beş bölümden oluşmakta olan 1966 tarihli Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (ESKHS)?nin birinci bölümü yalnızca bir maddeden oluşmaktadır. Bu madde yukarıda da temas ettiğimiz, halkların kendi kaderini tayin etme hakkını düzenlemektedir. ESKHS madde 1 ?e göre; tüm halklar bu hakka sahiptir ve bu hakkı özgürce kullanarak kendi siyasi durumlarını tespit eder; diledikleri şekilde ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimleri gerçekleştirir. Tüm halklar, sahip oldukları doğal zenginlik ve kaynakları, işbirliği gereği yükümlendikleri borçları hariç, karşılıklı fayda ve uluslararası hukuka uygun olarak diledikleri şekilde kullanmakta özgürdür. Bir halk, hiçbir şekilde kendi varlığı için gerekli olan imkanlarından mahrum bırakılamaz. İkinci bölümde uygulama prensiplerinden bahsedilmektedir. Burada da ırk, cinsiyet, dil, din gibi ölçütlere bağlı olarak ayrım yapılamayacağı hükme bağlanmakta; devletlerin cinsiyet ayrımı yapmadan herkese sözleşmede mevcut hakları tanıması yükümü hatırlatılmaktadır. Sözleşme?nin 4. Maddesine göre hakların doğasına uygun olacak sınırlandırmalara izin verilmektedir. Bu sınırlandırmalar ancak kanuni yollar ile gerçekleştirilmelidir ve sınırlandırmaların da yalnızca "genel refahı" arttırmaya yönelik olması şarttır. Genel refahı arttırmayacak mahiyetteki sınırlandırmalar, kanun çıkartarak gerçekleştirilmiş olsalar dahi, bu sözleşmeye aykırı olacaktır. Sözleşme?nin 5. Maddesi ile özgürlüklerin kullanılması yoluyla diğer özgürlüklerin sınırlandırılması yasaklanmaktadır. Sözleşmenin diğer kişileri ve özgürlükleri kısıtlayacak şekilde yorumlanması yasaktır. Maddeye göre sözleşmedeki hiçbir düzenleme sözleşmede öngörülen sınırlamadan daha fazla sınırlandırılmaya da tabi tutulamaz.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

I. Halkların kendi kaderini tayin etme hakkını düzenleme II. Mücbir sebep hallerinde sözleşmeden sapmaya izin verme III. İhtiyari protokole sahip olma Yukarıdakilerden hangileri 1966 Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi ile 1966 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi arasındaki farklardandır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: E





• HER TÜRLÜ IRK AYRIMCILIĞININ ORTADAN KALDIRILMASINA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞME
Irk Ayrımcılığı meselesi, Birleşmiş Milletler?i uzunca bir süre meşgul etmiş, bu kurumun gündeminde sürekli kendine yer bulmuş önemli bir uluslararası sorun olagelmiştir. Özellikle, Güney Afrika Devleti?nde 1948-1990 yılları arasında uygulanan ayrımcı rejimin (Apartheid) neden olduğu tartışmalar, bu ülkede meydana gelen köklü değişikliklere kadar devam etmiştir (Mathieu, s. 30). Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi işte bu dönemim ürünlerinden bir tanesidir. Bu Sözleşme özellikle her türlü ırksal ayrımcılığa karşı düzenlemeler getiren, bu ayrımcılığı genel olarak önlemek isteyen mahiyettedir. Bununla birlikte, uluslararası platformdaki önemi ve ayrımcılığın devlet eliyle yapılması nedeniyle çok şiddetli boyutlara varması nedeniyle, Apartheid Rejimi ve uygulamalarına ayrıca değinmeyi uygun görmüştür. 1965 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen sözleşme 1969 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İnsan ırklarının eşitliği konusunda yapılmış sözü en açık ve anlaşılır sözleşme olarak da nitelendirilen bu Sözleşme basit bir şekilde ifade edersek "ırk ayrımcılığının" yasaklanmasını hedeflemektedir. Sözleşme ırk ayrımcılığı eylemini ise "ırk, renk, nesep veya milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutma" olarak tanımlamıştır. Bahsi geçen "ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutma" eylemleri ayrıca "insan hakları ve temel özgürlüklerin eşit bir şekilde tanınması, yararlanılması ve kullanılmasını engelleme" amaç veya sonucuna sahip olmalıdır. Bununla kastedilen; bu sayılan eylemlerin ya bu hakların etkisini ortadan kaldırmayı amaçlaması veya fiili olarak bu haklardan yararlanılması engellemesi gerekmektedir (Buergenthal, s. 61). Sözleşme?nin tarafı olan devletler, kendi ülkelerinde ırk ayrımcılığını ortadan kaldırmak ve çeşitli insan haklarından ayrım olmaksızın istifade edilmesini sağlamak için gerekli olan hukuki düzenlemeleri gerçekleştirmekle yükümlüdür. Ayrıca bireyler, grup veya kurumlarca yapılacak ayrımcılığı da önlemeye yönelik her türlü adımı atmalıdır (Buergenthal, s. 62).
• APARTHEID SÖZLEŞMESİ
1973 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve imzaya açılan Apartheid Sözleşmesi 1976 yılında yürürlüğe girmiştir. Sözleşme?nin günümüz itibariyle tarafı olan 108 devlet bulunmaktadır. Başlığından da anlaşılacağı üzere bu Sözleşme?nin esas amacı apartheid rejimlerini bastırmak ve cezalandırmaktır. Sözleşme?y e göre (m. 1) apartheid rejimleri insanlığa karşı suç olarak tanımlanmaktadır ve bu tip rejimlerin gerçekleştirdiği eylemler uluslararası hukukun genel prensiplerinin ihlali olarak değerlendirilmelidir. Bilindiği üzere bu rejim tipi akla ilk olarak Güney Afrika Devleti?nin eski uygulamalarını getirmektedir ve o rejimle özdeşleşmiştir. Sözleşme?nin 2. Maddesi de bu gerçekten hareketle, apartheid rejimini Afrika?nın güneyinde uygulanan ırksal ayrım ve ayrımcılık politikaları olarak tanımlamıştır. Fakat bu düzenlemeye bakarak, yalnızca belli bir devleti hedef alan bir Sözleşme?den bahsetmek mümkün değildir. Benzeri politikaların uygulandığı ve uygulanacağı her yer ve rejim için bu Sözleşme hükümlerinin uygulanacağını kabul etmek gerekir. Bu kabulün sebebi düzenlemede kullanılan genel ifadelerdir. Hukuk öğretisi de metinde kullanılan bu dile bakarak, bu fikre katılmaktadır. Oradaki referansı sadece bir örnek verme amaçlı olarak yorumlamak doğru bir yorum olacaktır. Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu da zamansal olarak çok sonra yaptığı hukuki çalışmalar sırasında konuyu ele almış, bu esnada eski Güney Afrika rejimine atıf dahi yapmamıştır. Buradan da Komisyon?un da bu suçu belli bir ülke veya zaman bağlamında ele almadığı anlaşılmaktadır. İnsanlığa karşı bir suç olarak tanımlanan apartheid suçunu "bireyler, devletin temsilcileri, bazı kurum ve kuruluşların üyeleri" işleyebileceği gibi, suçu işlemeyip de bu suçun işlenmesini "teşvik eden, cesaretlendiren" veya suçun işlenmesinde işbirliğine giren şahısların da cezai sorumlulukları söz konusudur (Buergenthal, s.67). Sözleşme?nin 5. Maddesine göre, bu suçlardan biriyle suçlanan kişilerin yargılanması Sözleşme?ye taraf olan devletlerin herhangi birinin mahkemesinde gerçekleştirilebilir. Ayrıca, görevli bir uluslararası ceza mahkemesi de bu yargılamaları yapabilecektir (Buergenthal, s. 68).

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Apartheid Sözleşmesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Sözleşme yalnızca Güney Afrika Devletini hedef almaktadır. B) Sözleşmenin 2nci Maddesi Apartheid rejimini Afrika?nın güneyinde uygulanan ırksal ayrım ve ayrımcılık politikaları olarak tanımlamıştır. C) Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu da daha sonra yaptığı hukuki çalışmalarda Güney Afrika rejimine atıf yapmıştır. D) Sözleşmenin 5nci maddesine göre suçlanan kişilerin yargılaması ancak vatandaşı olduğu ülke mahkemelerinde gerçekleştirilebilir. E) Güney Afrika?da apartheid rejimi sona erdikten sonra birçok kişi bu suçtan yargılanmıştır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B





• KADINLARA YÖNELİK HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN KALDIRILMASINA DAİR SÖZLEŞME
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 18 Aralık 1979 tarihinde kabul edilen bu sözleşme 1981 yılında yürürlüğe girmiştir. Kadınlara karşı yapılan ayrımcılıkla savaşmak bu sözleşmenin amacıdır. Sözleşme?ye göre; "siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni ve diğer alanlardaki temel özgürlükler ve insan haklarının" kadınlar tarafından kullanılmasını engelleyen ve cinsiyete dayanan her türlü ayrımcılık, dışlama ve kısıtlama işte bu savaşılmak istenen, engellenmek istenen ayrımcılığın tanımını oluşturmaktadır (Buergenthal, s. 68). Sözleşme?ye taraf olan devletler bu tarz ayrımcılığın önüne geçilebilmesi için; kendi ulusal hukuk düzenlerinde erkek ve kadınların eşitliğine vurgu yapan düzenlemeleri kabul etmekle mükelleftir. Bu düzenlemeler anayasalarda veya diğer hukuk kaynaklarında olabilir. Ayrıca, kadınlara karşı yapılan ayrımcılıkla savaşmak için her türlü hukuki tedbir ve müeyyidenin de hayata geçirilmesi Sözleşme tarafından talep edilmektedir. Sözleşme?ye taraf olan devletlerin, kadınların "hayatın tüm sahalarında" eşit haklardan yararlanabilmelerini sağlamak için bir takım tedbir alması da gerekmektedir. Sözleşme?nin 5. Maddesi bu tedbirlere iyi bir örnektir. Maddeye göre taraf devletler; kadınların ve erkeklerin rollerine ilişkin stereotiplerden yahut cinsiyetlerden birinin üstünlüğü veya diğerinin geriliğine ilişkin fikirlerden kaynaklanan yapılageliş uygulamalarıyla, önyargıların yok edilmesini sağlamak amacıyla; kadın ve erkek hareket tarzına ilişkin sosyal ve kültürel yapıların değiştirilmesine sağlayacak her türlü tedbiri almak durumundadır. Öğretide, taraf olan devletlerin öne sürdükleri çekincelerin sayıca fazlalığının Sözleşme?nin etkin olmasına engel olduğuna işaret edilmektedir (Buergenthal, s. 70). Bu çekincelerin en azından kısmen geri alınmasına yönelik çalışmalar söz konusu olmakla beraber, bu çalışmalardan beklenti çok büyük değildir. Sözleşme?nin yürütülmesi için öngörülen usul, taraf devletlerin Sözleşme hükümlerine riayeti sağlamak için attıkları yargısal, idari ve diğer adımlar hakkında rapor hazırlamalarıdır. Bu raporlar Kadınlara karşı Ayrımcılığı Tasfiye Etme Komitesi tarafından gözden geçirilmektedir. Komite, taraf devletlerce seçilmiş ancak kendileri hesabına burada görev alan uzmanlardan oluşmaktadır. Bu incelemeleri neticesinde Komite rapor hazırlamakta ve taraf devletlerin eylemleri ile diğer gelişmeler hakkında uluslararası toplumda bilgi ve farkındalığı arttırmaktadır (Buergenthal, s. 71). Komite 2008 yılından itibaren, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği bünyesinde çalışmaktadır. Sözleşme?nin 29. Maddesine göre, taraf devletler arasında Sözleşme?nin yorumlanması ve uygulanması konusunda çıkacak uyuşmazlıkların Uluslararası Adalet Divanı?na sunulması mümkündür. 1999 yılında Sözleşme?ye İhtiyari Protokol eklenmiştir. Bu tarihte Genel Kurul tarafından kabul edilen metin 2000 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu Protokol?e Türkiye?de imza atmış, 2002 yılında da Protokol?ü onaylamıştır (Çağıran, s. 172). İhtiyari Protokol ile Sözleşme tarafından verilen haklarının ihlal edildiği iddiasında olan bireylerin ve birey gruplarının ilgili devleti şikayet etmesine izin verilmektedir (Çağıran, s. 174).

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme ile kadınlara hangi toplumsal alanda erkeklerle eşit hak tanınması öngörülmemiştir? A) Ekonomik alanda B) Kültürel alanda C) Siyasi alanda D) Sosyal alanda E) Askeri alanda 2013 Dönem Sonu Doğru Cevap: E





5. maddesi Taraf devletler; kadınların ve erkeklerin rollerine ilişkin stereotiplerden yahut cinsiyetlerden birinin üstünlüğü veya diğerinin geriliğine ilişkin fıkirlerden kaynaklanan yapılageliş uygulamalarıyla, önyargıların yok edilmesini sağlamak amacıyla; kadın ve erkek hareket tarzına ilişkin sosyal ve kültürel yapıların değiştirilmesine sağlayacak her türlü tedbiri almak durumundadır. olan sözleşme ve sözleşmeyi kabul eden örgüt aşağıdakilerden hangisidir? A) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi-BM Genel Kurulu B) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi? Avrupa Konseyi C) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi-Avrupa Konseyi D) Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme-BM Genel Kurulu E) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi-BM Genel Kurulu 2017 Ara Sınav Doğru Cevap: D





Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Sözleşmenin yürütülmesi için öngörülen usul, taraf devletlerin Sözleşme hükümlerine riayeti sağlamak için attıkları yargısal, idari ve diğer adımlar hakkında rapor hazırlamalarıdır. B) Taraf devletlerin hazırladığı raporlar Kadınlara Karşı Ayrımcılığı Tasfiye Etme Komitesi tarafından gözden geçirilmektedir. C) Türkiye 1999 yılında sözleşmeye eklenen ihtiyari protokolü imzalamamıştır. D) Kadınlara Karşı Ayrımcılığı Tasfiye Etme Komitesi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği bünyesinde çalışmaktadır. E) İhtiyari protokol ile sözleşme tarafından verilen haklarının ihlal edildiği iddiasında olan bireylerin ve birey gruplarının ilgili devleti şikâyet etmesine izin verilmektedir. 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: C





• İŞKENCE VE DİĞER ZALİMANE, İNSANLIK DIŞI VEYA AŞAĞILAYICI MUAMELE VE CEZAYA KARŞI SÖZLEŞME
9 Aralık 1984 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu?nda kabul edilerek imzaya açılmıştır. 1987 senesinde yürürlüğe giren Sözleşme?ye Türkiye Cumhuriyeti 1988 yılında taraf olmuştur. Sözleşme?nin amacı "kamu görevlisi olan veya kamusal bir yetkiyi kullanan kişiler tarafından veya bu kişilerin teşviki, rızası veya göz yumması neticesinde işlenen" işkencenin cezalandırılmasını sağlamaktır. Bu düzenlemeye göre, işkence devlet görevlileri tarafından da yapılıyor olabileceği gibi bu kişilerin desteği veya göz yumması ile özel şahıslar veya şahıs grupları tarafından da yapılıyor olabilir. Sözleşme bu iki durum arasında hiçbir fark görmemekte ve bu iki çeşit işkenceyi de yasaklamaktadır. Sözleşme işkenceyi "diğer amaçların yanı sıra işkence gören kişi veya üçüncü şahıstan bilgi veya itiraf alabilmek amacıyla", "bir kişiye, fiziksel veya zihinsel, şiddetli acı veya ızdırap yaşatan kasti" eylemler olarak tanımlamaktadır. Görüldüğü üzere çekilen elem ve ızdırabın kaynağı fiziksel olabileceği gibi zihinsel de olabilir. Yine işkenceye maruz kalan kişi ile açıklamada bulunulması istenen kişi farklı olabilir. Bu durumlarda da işkencenin varlığından bahsetmek gerekmektedir. Sözleşme?ye taraf olan devletler ülkeleri içinde işkenceyi önlemek için gerekli gördükleri etkili yasamaya ait veya idari, yargısal ve diğer önlemleri almayı taahhüt etmektedir. Yine bu devletlerin işkenceyi cezai yaptırıma bağlamaları da gerekmektedir. Yani her türlü işkence eylemi taraf devletlerin ceza kanunlarında suç olarak düzenlenmeli ve uygun cezalara çarptırılmalıdır (Buergenthal, s. 73). Sözleşmenin 2. Maddesine göre, işkenceyi meşru hale getirecek hiçbir istisna bulunmamaktadır. Korunmak istenen değer ne kadar önemli olursa olsun; kamu yararı, kamu güvenliği veya üstün makamlarca verilmiş emir gibi sebeplerin hiç biri işkence için mazeret olarak kullanılmaz. Her türlü işkence eylemi Sözleşme?ye göre her zaman ve her şart altında yasaklanmıştır. Sözleşme tarafından kurulmuş olan İşkence Komitesi Sözleşme?nin yürütülmesini denetlemekte ve sağlamaktadır. Komite 10 bağımsız uzmandan oluşmaktadır. Komite?nin birincil görevi taraf devletlerin Sözleşme?nin yürütülmesi ve Sözleşme?den doğan yükümlülükleri hakkındaki icraatlarına ilişkin raporlarını gözden geçirmektir. Sözleşme?ye göre taraf devletler, taraf olduktan sonra 1 yıl içinde; daha sonraki sürelerde de her 4 yılda rapor vererek, Sözleşme?nin ulusal bazda nasıl yürütüldüğü hakkında Komite?yi bilgilendirmelidir. Komite işte bu raporları incelemekle yükümlüdür. Bu inceleme sonunda Komite raporu gönderen devlete kaygı ve tavsiyelerini iletmektedir. Raporlara ilaveten, Komite kişisel şikayetler ile devletlerarası şikayetleri de kabul edip dinleyebilmektedir (Buergenthal, s. 74-75). 2006 tarihli İhtiyari Protokol ile İşkenceyi Önleme Altkomitesi kurulmuştur. Bu Protokol?e katılım zorunlu değildir. Ancak buna taraf olan devletlere artık bu Altkomite?nin ziyaret etme hakkı söz konusudur. Bu da elbette daha etkin bir koruma ve denetleme imkanı sağlamaktadır.
• ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ
Çocuklar korunmaya en fazla ihtiyaç duyan bireylerdir. Bu sebeple çocukları korumaya yönelik milletlerarası adımlar 1924 senesi gibi erken bir tarihte başlamış, anılan bu yılda Milletler Cemiyeti bünyesinde Cenevre Çocuk Hakları Beyannamesi kabul edilmiştir (Çağıran, s. 177). 1989 yılına geldiğimizde; bu sene BM Genel Kurulu tarafından bir sözleşmenin kabul edildiğini görürüz. Bu şimdi incelemeyi düşündüğüm Çocuk Hakları Sözleşmesi?dir. Sözleşme 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiş, yani hukuki sonuçlarını doğurmaya başlamıştır. Sözleşme?ye göre çocuk "eğer hukuk kurallarına göre daha erken rüşt daha erken kazanılmıyorsa, 18 yaşından küçük olan her insan bireyi" olarak tanımlanmaktadır (Buergenthal, s. 77). Sözleşme?nin en temel ilkesi 3. Maddenin 1. Fıkrasında düzenlenmiştir. Bu hükme göre; "ister kamu isterse özel sektörden sosyal refah müesseseleri, mahkemeler, idari ve yasama kurumları tarafında gerçekleştirilen ve çocukları ilgilendiren her eylemde, çocuğun en yüksek seviyede menfaatlerini sağlamak ana amaç olacaktır." Yani, eylem veya işlem özel veya kamu sektöründen gelsin; yahut hukuk mahkemeleri veya idari yapılardan kaynaklansın fark etmez. Önemli olan çocuğun menfaatleridir ve esas olarak çocuğun en fazla menfaattar olacağı şekilde hareket etmektir. Bu ilke ile çocuğun ailesi, ebeveynlerinin yanı sıra devlete de öneli sorumluluklar yüklenmektedir. Hatta, sosyal meselelerde çalışan özel kurumların dahi sorumlulukları ve yükümlülükleri söz konusudur. Çocuğun en yüksek seviyede menfaatinin korunması ana ilkesine ilaveten Sözleşme?nin dayandığı başka bazı ilkeler de mevcuttur. Bunları; "ayrım gözetmeme ilkesi", "hayat ve gelişme hakkı" ve son olarak "görüşlerini ifade hakkı" olarak sayabiliriz (Çağıran, s. 177). Sözleşme?nin ikinci maddesiyle düzenlenen ayrım gözetmeme ilkesine göre; taraflar Sözleşme bünyesinde düzenlenmiş bulunan hakları, çocuklar arasında hiçbir ayrım gözetmeden tüm çocuklar için tanımalı ve gerçekleştirmelidir. Irk, renk, cinsiyet, dil, siyasi düşünce, etnisite, toplumsal ve ulusal köken gibi sebeplerle bazı çocukların bu haklardan istifadesinin önüne geçilmemesi gerektiğine işaret eden bu ilke; fırsat eşitliğini de sağlamayı hedeflemektedir (Çağıran, s. 178). Sözleşme?nin 6. Maddesiyle düzenlenen çocuğun "hayat ve gelişme hakkı" ile devletin her türlü imkanının çocuklarının hayatta kalması ve süreç içinde kendisini geliştirmesinin olanaklı kılınmasına vakfedilmesi kastedilmektedir. Elbette devletlerin bu hakkı desteklemek görev ve yükümlülükleri ekonomik imkanları ile de sınırlıdır. Madde bu nedenle devletlerden bu hakkı korumak için "mümkün olan azami çabayı göstermesini" istemektedir (Çağıran, s. 178). Çocuklar bu hakka göre hayat haklarından yararlanmalı ve bu esnada kendilerini de geliştirecek imkanlara sahip olabilmelidir. Sözleşme?nin 12. Maddesine göre, çocuklar kendilerini ilgilendiren konularda sahip oldukları görüş ve düşüncelerini ifade etmek hakkına sahiptirler. Özellikle idari veya adli soruşturmanın söz konusu olduğu durumlarda çocuklar bu haklarından istifa edebilmelidir. Bunun için devlet gerekli hukuki imkanları sağlamakla yükümlüdür (Çağıran, s. 178).

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

1989 yılında, BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Sözleşmeye göre, çocuk; eğer hukuk kurallarına göre daha erken rüşt daha erken kazanılmıyorsa, 18 yaşından küçük olan her insan olarak tanımlanmaktadır. B) Sözleşme sadece ebeveynlere yükümlülükler yüklemektedir. C) Çocuğun en yüksek seviyede menfaatini sağlamak temel amaçtır. D) Sözleşme bünyesinde düzenlemiş bulunan haklar, tüm çocuklar için, ayrım gözetilmeksizin uygulanmalıdır. E) Sözleşmeye göre çocuklar, kendilerini ilgilendiren konularda görüş ve düşüncelerini ifade edebilirler. 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: B





Aşağıdakilerden hangisi Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dayandığı temel hak ve ilkelerden biri değildir? A) Hayat ve gelişme hakkı B) Karşılıksız sevilme hakkı C) Ayrım gözetmeme ilkesi D) Menfaatinin korunması ilkesi E) Görüşlerini ifade hakkı 2017 Tek Ders Doğru Cevap: B





• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SİSTEMİNDE İNSAN HAKLARININ KORUNMASINA İLİŞKİN SÖZLEŞME DIŞI USULLER
Bu bölümde buraya kadar belli bazı sözleşmeler hakkında bilgi verilmiş, sonra da bu sözleşmelerin her birinin yürütülmesi ve denetlenmesine ilişkin usuller ortaya konmuştur. Ancak bazen bireyler veya birey grupları tarafından yapılan bazı başvurular, herhangi bir sözleşme kapsamında değerlendirilememektedir. Buna rağmen bu başvuru veya şikayetlerin de ele alınmasına imkan veren ve herhangi bir spesifik sözleşmeden kaynaklanmayan usuller BM çerçevesinde kullanılmaktadır. 1235 Usulü Ekonomik ve Sosyal Konsey?in 1967 yılında almış olduğu 1235 sayılı karar bu usule ismini vermiştir. Bu karara göre, İnsan Hakları Komisyonu, "açık" insan hakları ihlalleri ile ilgilenme yetkisine sahiptir (Bozkurt, s. 88). Bu usulde Komisyon önüne gelen şikayeti değerlendirmekte, kendi yaptığı çalışmalar ve araştırmalar sonucunda ulaştığı tespitleri Ekonomik ve Sosyal Konsey?e iletmektedir (Bozkurt, s. 88). 1235 sayılı kararın alınması ilk olarak Güney Afrika?da hüküm sürmüş olan Apartheid rejimi ile başlamıştır. Bazı devletlerin kasıtlı olarak bu Karar ile ortay çıkan usulü sadece bu rejime özgü görmek ve göstermek istemelerine rağmen; usul başka ülke ve konularda da kullanmaya müsait olarak kabul edilmiştir. Bugün için 1235 usulünün, büyük ölçekte insan hakkı ihlali olan her olaya ve duruma uygulanacağı konusu tartışmasız olarak kabul edilmektedir (Buergenthal, s. 89). Komisyon?da yapılacak değerlendirmeler kamuya açıktır. Bu şeffaf değerlendirmeler, ağır insan hakkı ihlallerinin tespiti halinde, ilgili devleti bir anda çok zor bir duruma sokabileceğinden; devletler üzerinde baskı ve etki yaratabilen bir usulden bahsetmek mümkündür. Aşağıda inceleyeceğimiz 1503 usulünde, başvurular sıkı kabul edilebilirlik şartına bağlanmışken; 1235 usulünde hiçbir kabul edilebilirlik ölçütü bulunmamaktadır. 1503 Usulü 1503 usulü ile bir devlet ülkesi içinde "istikrarlı bir yapı içinde işlenen, ağır mahiyette ve güvenilir şekilde tasdik ve ispat edilebilir özellikte olan insan hakları ve temel hak ve özgürlük ihlallerinin" araştırması görevi ortaya çıkmıştır (Buergenthal, s. 90). Bu usul ile belli bazı münferit olayların çözülmesi ve haksız olan tarafın bu durumunun hukuken ortay konulması söz konusu değildir. Bu usul ile sistematik ve genel ihlallerin görüldüğü durumlar ele alınacaktır. Bu usulde başvuruları; bireyler, birey grupları ve hükümet dışı örgütler yapabilmektedir. Gelen başvurular teker teker ele alınmamaktadır, ancak belli bir devlet hakkında şikayet yığılması söz konusu ise o zaman Komisyon o devlet ülkesinde ihlalleri araştırmaya başlar. (Bozkurt, s. 89). Yani burada amaçlanan bireysel çıkarların ve hakların korunması değil, sistematik ihlallerin vuku bulduğu devletlerde toptan ve sistemik iyileştirmeler için tavsiyede bulunabilmektir (Bozkurt, s. 89, Buergenthal, s. 92). Usul de böylelikle yalnızca geniş ölçekli ve sistematik insan hakları ihlallerine uygundur. Bu usule bağlı olarak yapılacak başvuruların belli bazı şartları haiz olmalıdır; başvuru imzasız olamaz, siyasi özellik taşıyamaz. Başvuruda bahsedilen insan hakları ihlalleri hakkında bilgi veren kaynakların genel medya ve diğer kitle iletişim araçlarından başka olması da gerekir. Yani sadece haber kaynaklı bir başvuru yapılması mümkün değildir. Yine, iç hukuk başvuru yollarının tüketilmiş olması ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi?nde düzenlenmiş olan haklardan hangisi veya hangilerinin de ihlal edildiğinin başvuruda açıkça zikredilmesi gereklidir (Bozkurt, s. 89). Hiç şüphe yok ki, 1503 usulü karmaşık bir usuldür ve diğer sebeplerin yanı sıra, bu nedenle de kendisinden beklenen etkinliği sağlamaktan uzak kalmıştır. Kamuya açık olma kararı alınmadığı durumlarda, usulün tamamıyla gizli kalması da onun etkinliğini azaltan unsurlardan biri olarak görülmektedir. Bununla beraber, insan haklarının korunması konusunda (az da olsa) olumlu etkisi olduğundan bahsetmek mümkün görünmektedir (Bozkurt, s. 91).
• Birleşmiş Milletler: İnsan Hakları
Birleşmiş Milletlerin en büyük başarılarından biri, bütün uluslarca kabul edebilecek ve tüm insanlarca arzu edilen ve uluslararası ölçekte korunan evrensel bir yasa niteliğinde kapsamlı bir insan hakları hukuku çatısı kurmasıdır. Birleşmiş Milletler uluslararası ölçekte kabul edilen geniş kapsamlı bir ekonomik, sosyal ve kültürel haklar ve siyasi ve medeni haklar dizisi tanımlamıştır. Aynı zamanda bu hakları teşvik edecek ve koruyacak mekanizmalar kurmuş ve hükümetlere insan haklarının korunması hususundaki sorumluluklarını yerine getirmelerinde yardımcı olmuştur. Söz konusu yasal çatının temelleri BM Genel Kurulunca sırasıyla 1945 ve 1948?de kabul edilmiş olan Birleşmiş Milletler Antlaşması ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesidir. O zamandan bu yana BM; kadınlar, çocuklar, engelliler, azınlıklar, göçmen işçiler ve benzeri savunmasız grupları da kapsamına alan onlara özgü standartları kapsayacak şekilde kademeli olarak insan hakları hukukunu genişletmiştir. Böylelikle bu gruplar yaşadıkları toplumlarda uzun yıllardır sürmekte olan ayrımcı uygulamalardan korunacak haklara sahip olmuşlardır. İnsan hakları, Genel Kurul?un çığır açan kararları sayesinde genişletilerek evrenselliğin, bölünmezliğin ve kalkınma ve demokrasi kavramlarının ilişkisi sağlanmıştır. BM?nin eğitim programları ve teknik desteği aracılığıyla sayısız ulusal hukuki ve cezai sistem güçlendirilirken, eğitim kampanyaları aracılığıyla dünya kamuoyu ellerinden alınamayacak hakları konusunda bilgilendirilmiştir. Devletlerin insan hakları anlaşmalarına riayetini denetleyici BM mekanizması üye devletler arasında dikkate değer tutarlılık ve ağırlık kazanmıştır. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri, dünyadaki tüm insanların haklarının korunması ve teşvik edilmesi konusundaki BM?nin çabalarını güçlendirmek ve işbirliğini sağlamak için çalışmaktadır. Genel Sekreter barış ve güvenlik, kalkınma, insani yardım ve ekonomik ve sosyal konular gibi temel alanlarda örgütün çalışmalarını birleştiren ana tema olarak insan hakları temasını seçmiştir. BM?nin her kuruluşu ve özel ajansı insan haklarının korunmasına bir şekilde dâhildir.

şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım;

Temel hak ve hürriyetlerin korunması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) iç koruma yolları ve dış koruma yolları bulunmaktadır. B) Birleşmiş Milletler çerçevesindeki koruma iç koruma yollarındandır. C) AİHM çerçevesinde iç koruma yolu mevcuttur. D) idari başvuru yolları bulunmamaktadır. E) Sadece dış koruma yolları bulunmaktadır. 2016 Dönem Sonu Doğru Cevap: A





1965 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 1969 yılında yürürlüğe giren Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi?nin amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Güney Afrika?daki olayları sonlandırmak B) Her zaman ve her koşulda tüm bireylere eşit davranılmasını sağlamak C) Irk, renk, nesep veya milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutmayı önlemek D) Ekonomik eşitliği sağlamak E) İnsan haklarının korunmasındaki etkililik sorununu sonlandırmak 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C

Doğru - Yanlış Testleri

Aşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

(   ) Sözleşme yalnızca Güney Afrika Devletini hedef almaktadır.

(   ) Sözleşmenin amacı kamu görevlisi olan veya kamusal bir yetkiyi kullanan kişiler tarafından veya bu kişilerin teşviki, rızası veya göz yumması neticesinde işlenen işkencenin cezalandırılmasını sağlamaktır.

(   ) Sözleşme?nin taraf devletlerce yürütülmesinin denetlenmesi amacıyla insan Hakları Komitesi kurulmuştur.

(   ) Sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerle ilgili olarak üye devletler, ne gibi ulusal tedbirlerin alındığına dair rapor hazırlamak zorundadır.

(   ) Sözleşme taraf devletlere, her zaman ve şartta eşit davranma yükümlülüğü getirmektedir.

(   ) (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili); Yalnızca klasik haklar koruma altına alınmıştır.

(   ) (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili); BM Genel Kurulu tarafından hukuki bağlayıcılığı olan bir karar şeklinde kabul edilmiştir.

(   ) (Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme ile ilgili); Taraf devletlerin hazırladığı raporlar Kadınlara Karşı Ayrımcılığı Tasfiye Etme Komitesi tarafından gözden geçirilmektedir.

(   ) "Çocuğun en yüksek seviyede menfaatini sağlamak" Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dayandığı ilkelerden biridir.

(   ) "Karşılıksız sevilme hakkı" Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dayandığı temel hak ve ilkelerden biridir.

(   ) " Görüşlerini ifade hakkı" Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dayandığı temel hak ve ilkelerden biridir.

(   ) (Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi?nin denetim mekanizması ile ilgili); MSHS, rapor usûlüne ilaveten devletlerarası başvuru usûlünü de düzenlenmiştir.

(   ) Sözleşmeye göre taraf devletler; bireyler, grup veya kurumlarca yapılacak ayrımcılığı da önlemeye yönelik her türlü adımı atmalıdır.

(   ) (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili); Beyannamenin hazırlanmasında temeli oluşturan felsefe ?insanlık onuru, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik? temellerine dayanmaktadır.

(   ) (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili); Beyanname, Ekonomik ve Sosyal Konsey?in kurmuş olduğu İnsan Hakları Komisyonu?nun çalışmaları tarafından hazırlanmıştır.

(   ) (Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme ile ilgili); İhtiyari protokol ile sözleşme tarafından verilen haklarının ihlal edildiği iddiasında olan bireylerin ve birey gruplarının ilgili devleti şikâyet etmesine izin verilmektedir.

(   ) Sözleşmenin 5nci maddesine göre suçlanan kişilerin yargılaması ancak vatandaşı olduğu ülke mahkemelerinde gerçekleştirilebilir.

(   ) Sözleşme gereği taraf devletler işkenceyi en azından idari yaptırıma tabi tutmalıdırlar.

(   )  Sözleşme?de sadece ikinci kuşak haklar düzenlenmiştir.

(   ) (Apartheid Sözleşmesi ile ilgili); Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu da daha sonra yaptığı hukuki çalışmalarda Güney Afrika rejimine atıf yapmıştır.

(   ) Sözleşme kamu görevlisi tarafından yapılan işkence ile kamu görevlisinin rızası ile 3ncü Kişi tarafından yapılan işkenceyi ayırmaktadır.

(   ) Sözleşme'de sadece üçüncü kuşak haklar düzenlenmiştir.

Y D D D Y Y Y D D Y D D D D D D Y Y Y Y Y Y

Boşluk Doldurma Aşağıdaki ifadelerdeki boşlukları doldurun. Hatalı olduğunuz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

1) 1965 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 1969 yılında yürürlüğe giren Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi?nin amacı ...........dır

2) BM Genel Kurulu tarafından hukuki bağlayıcılığı olmayan bir karar şeklinde kabul edilmiş ve amacı, BM Şartı?nda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak olan, böylelikle bütün halklar ve milletler için ortaya bir başarı ölçütü koyulmuş olacağını savunan uluslararası belge ...........dır

3) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi?nin hazırlanış amacı ...........dır

4) Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmesi?nin amacı ...........dır

5) Uluslararası barış ve güvenliği sağlama temel amacıyla kurulmuş olan örgüt ...........dır

6) Apartheid rejiminin ilk görüldüğü ülke ...........dır

7) 5. maddesi Taraf devletler; kadınların ve erkeklerin rollerine ilişkin stereotiplerden yahut cinsiyetlerden birinin üstünlüğü veya diğerinin geriliğine ilişkin fıkirlerden kaynaklanan yapılageliş uygulamalarıyla, önyargıların yok edilmesini sağlamak amacıyla; kadın ve erkek hareket tarzına ilişkin sosyal ve kültürel yapıların değiştirilmesine sağlayacak her türlü tedbiri almak durumundadır. olan sözleşme ve sözleşmeyi kabul eden örgüt ...........dır

8) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin hazırlanma amacı ...........dır

1) Irk, renk, nesep veya milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutmayı önlemek  2) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 3) BM Şartı?nda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak  4) Irk, renk, nesep, milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutmayı önlemek  5) Birleşmiş Milletler  6) Güney Afrika  7) Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme-BM Genel Kurulu  8) BM Şartinda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak  Kaynak: www.onlinefotokopi.com

#-

Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular

1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi aşağıdaki haklardan hangisini içermez?   A) Özgürlük   B) Eşitlik   C) Self-determinasyon hakkı   D) Eğitim hakkı   E) Sosyal güvenlik hakkı 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C

2. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi?nin denetim mekanizması ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?   A) Sözleşme?nin taraf devletlerce yürütülmesinin denetlenmesi amacıyla İnsan Hakları Komitesi kurulmuştur.   B) Sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerle ilgili olarak üye devletler, ne gibi ulusal tedbirlerin alındığına dair rapor hazırlamak zorundadır.   C) Devlet şikâyeti usûlü, yargısal özellik taşımaktadır.   D) Devletlerin hazırladığı raporları inceleyen İnsan Hakları Komitesi?nin kendi görüşlerini belirttiği raporun bağlayıcılığı yoktur, mahkeme kararı gibi sonuç doğurmaz.   E) MSHS, rapor usûlüne ilaveten devletlerarası başvuru usûlünü de düzenlenmiştir. 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C

3. Çocuk Hakları Sözleşmesi?ne göre rüşt yaşı aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?   A) 18   B) 17   C) 16   D) 15   E) 12 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: A

4. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele ve Cezaya Karşı Sözleşme ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?   A) Sözleşme? ye Türkiye Cumhuriyeti 1988 yılında taraf olmuştur.   B) Sözleşme? ye taraf olan devletler ülkeleri içinde işkenceyi önlemek için gerekli gördükleri etkili yasamaya ait veya idari, yargısal ve diğer önlemleri almayı taahhüt etmiştir.   C) Sözleşme tarafından kurulmuş olan İşkence Komitesi, Sözleşme?nin yürütülmesini denetlemekte ve sağlamaktadır.   D) İşkence Komitesi, kişisel şikâyetler ile devletlerarası şikâyetleri de kabul edip dinleyebilmektedir.   E) Kamu yararı, kamu güvenliği veya üstün makamlarca verilmiş emir gibi sebeplerin işkenceyi meşru hale getireceği Sözleşme? de düzenlenmiştir. 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: E

5. Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?   A) Sözleşme taraf devletlere, her zaman ve şartta eşit davranma yükümlülüğü getirmektedir.   B) Irk Ayrımcılığı meselesi, Birleşmiş Milletleri uzunca bir süre meşgul etmiş, bu kurumun gündeminde sürekli kendine yer bulmuş önemli bir uluslararası sorun olagelmiştir.   C) İnsan ırklarının eşitliği konusunda yapılmış sözü en açık ve anlaşılır sözleşme olarak nitelendirilebilir.   D) Sözleşmeye göre taraf devletler; bireyler, grup veya kurumlarca yapılacak ayrımcılığı da önlemeye yönelik her türlü adımı atmalıdır.   E) Sözleşmenin uygulanmasını sağlamak için Irk Ayrımcılığını Önleme İcra Komitesi kurulmuştur. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: A

6. Apartheid Sözleşmesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?   A) Sözleşme yalnızca Güney Afrika Devletini hedef almaktadır.   B) Sözleşmenin 2nci Maddesi Apartheid rejimini Afrika?nın güneyinde uygulanan ırksal ayrım ve ayrımcılık politikaları olarak tanımlamıştır.   C) Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu da daha sonra yaptığı hukuki çalışmalarda Güney Afrika rejimine atıf yapmıştır.   D) Sözleşmenin 5nci maddesine göre suçlanan kişilerin yargılaması ancak vatandaşı olduğu ülke mahkemelerinde gerçekleştirilebilir.   E) Güney Afrika?da apartheid rejimi sona erdikten sonra birçok kişi bu suçtan yargılanmıştır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B

7. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?   A) İnsan Hakları Komisyonunun çalışmaları sonucunda ortaya çıkmıştır.   B) Beyannamenin hazırlanmasında temeli oluşturan felsefe ?insanlık onuru, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik? temellerine dayanmaktadır.   C) İşkence yasağı ilk kez evrensel olarak bu beyanname ile düzenlenmiştir.   D) Yalnızca klasik haklar koruma altına alınmıştır.   E) Tüm devletlerin, kendi vatandaşlarına insan haklarından yararlanmada engel çıkarmaması, bilakis buna katkıda bulunması gerektiğine dair sarsılmaz inanç ve kararlılık bu Beyanname ile oluşmaya başlamıştır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D

8. Birleşmiş Milletler Şartıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?   A) Birleşmiş Milletlerin insan hakları konusundaki ilerlemeleri daha sonraki uygulama ile olmuştur.   B) Özellikle Ekonomik ve Sosyal Konsey?in çalışmaları sayesinde BM çatısı altındaki insan hakları çalışmaları somut kazanımlara dönüşmüştür.   C) İnsan hakları konusu o dönemde uluslararası siyasal gündemin en tepesindeki konulardan biri olmuştur.   D) Şartın 62nci maddesine göre konsey tavsiye kararları alabilmektedir.   E) Şartın 68nci Maddesine göre insan haklarının güçlendirilmesi ve ilerletilmesi için komisyonlar kurulabilir. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: C

9. I. Halkların kendi kaderini tayin etme hakkını düzenleme II. Mücbir sebep hallerinde sözleşmeden sapmaya izin verme III. İhtiyari protokole sahip olma Yukarıdakilerden hangileri 1966 Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi ile 1966 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi arasındaki farklardandır?   A) Yalnız I   B) Yalnız II   C) Yalnız III   D) I ve II   E) II ve III 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: E

10. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi hangi yıl ve aşağıdaki örgütlerden hangisi tarafından kabul edilmiştir?   A) 1948-Birleşmiş Milletler   B) 1948-Avrupa Konseyi   C) 1948-Avrupa Birliği   D) 1950-Birleşmiş Milletler   E) 1950-Avrupa Konseyi 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: A

11. 1989 yılında, BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?   A) Sözleşmeye göre, çocuk; eğer hukuk kurallarına göre daha erken rüşt daha erken kazanılmıyorsa, 18 yaşından küçük olan her insan olarak tanımlanmaktadır.   B) Sözleşme sadece ebeveynlere yükümlülükler yüklemektedir.   C) Çocuğun en yüksek seviyede menfaatini sağlamak temel amaçtır.   D) Sözleşme bünyesinde düzenlemiş bulunan haklar, tüm çocuklar için, ayrım gözetilmeksizin uygulanmalıdır.   E) Sözleşmeye göre çocuklar, kendilerini ilgilendiren konularda görüş ve düşüncelerini ifade edebilirler. 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: B

12. 5nci Maddesi ?Taraf devletler; kadınların ve erkeklerin rollerine ilişkin stereotiplerden yahut cinsiyetlerden birinin üstünlüğü veya diğerinin geriliğine ilişkin fikirlerden kaynaklanan yapılageliş uygulamalarıyla, önyargıların yok edilmesini sağlamak amacıyla; kadın ve erkek hareket tarzına ilişkin sosyal ve kültürel yapıların değiştirilmesine sağlayacak her türlü tedbiri almak durumundadır.? olan sözleşme ve sözleşmeyi kabul eden örgüt aşağıdakiler   A) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi-BM Genel Kurulu   B) Medeni ve Siyasal Haklar SözleşmesiAvrupa Konseyi   C) Kadınlara Dair Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına Dair Sözleşme-BM Genel Kurulu   D) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi-Avrupa Konseyi   E) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi-BM Genel Kurulu 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C

13. 1965 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 1969 yılında yürürlüğe giren Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi?nin amacı aşağıdakilerden hangisidir?   A) Güney Afrika?daki olayları sonlandırmak   B) Her zaman ve her koşulda tüm bireylere eşit davranılmasını sağlamak   C) Irk, renk, nesep veya milli veya etnik kökene bağlı olarak yapılan her türlü ayrım, dışlama, sınırlama veya yeğ tutmayı önlemek   D) Ekonomik eşitliği sağlamak   E) İnsan haklarının korunmasındaki etkililik sorununu sonlandırmak 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C

14. BM Genel Kurulu tarafından hukuki bağlayıcılığı olmayan bir karar şeklinde kabul edilmiş ve amacı, BM Şartı?nda bahsedilen insan hakları ve temel özgürlüklerden ne anlaşılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış yaratmak olan, böylelikle bütün halklar ve milletler için ortaya bir başarı ölçütü koyulmuş olacağını savunan uluslararası belge aşağıdakilerden hangisidir?   A) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi   B) Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi   C) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi   D) Birleşmiş Milletler Şartı   E) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: A

15. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi?nde yer alan hakların bağlayıcı bir formatta düzenlenmesini sağlayan 1966 tarihli ikiz sözleşmeler aşağıdakilerin hangisinde birlikte ve doğru verilmiştir?   A) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi-Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması İlişkin Uluslararası Sözleşme   B) Medeni ve Siyasal Haklar SözleşmesiEkonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi   C) Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi-BM Şartı   D) BM Şartı-Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi   E) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi-Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması İlişkin Uluslararası Sözleşme 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: B

Ders Analizi

Son 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analizi

Ara Sınav Üniteleri

1.Ünite Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunması 38 soru

2.Ünite Afrika ve Amerikan Sistemlerinde İnsan Haklarının Korunması 30 soru

3.Ünite Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde İnsan Haklarının Korunması 39 soru

4.Ünite Osmanlı Devletinde Temel Hak ve Özgürlükler 38 soru

Dönem Sonu Sınavı Üniteleri

5.Ünite 1982 Anayasası?na Kadar Türkiye?de Temel Hak ve Özgürlükler  14 soru

6.Ünite 1982 Anayasası?nda Türkiye?de Temel Hak ve Özgürlükler  38 soru

7.Ünite 1982 Anayasası?nda Türkiye?de Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması  16 soru

8.Ünite Türkiye?de Kolluk Kuvvetlerinin Bazı Faaliyetleri Sırasında, Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Olarak Dikkat Etmesi Gereken Esaslar  21 soru

Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız..

Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır.

Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.