ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ I ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI (TAR201U)

www.onlinefotokopi.com

#-

Ara (Vize) Sınav Öncesi Son Hazırlık - Pratik Bilgiler

Aşağıdaki ifadelerdeki sınava girmeden birkaç saat önce mutlaka ezberleyin. Tamamı çıkmış sorulardan derlenmiştir. Sınav esnasında çok faydasını göreceksiniz.(Altı çizili kelimeler olumsuzdur!! Çok dikkat ediniz.)

1) Osmanlı Devleti?nde ilk anayasal yönetimin başlangıcını temsil eden I. Meşrutiyet 23 Aralık 1876 ilan edilmiştir

2) Tanzimat Dönemi?nde yerel düzeyde halkın sınırlı bir şekilde yönetime katılmasını sağlayan ilk düzenleme Muhassıllık Meclisi

3) Osmanlı Devleti?nin Birinci Dünya Savaşı?nda Galiçya Cephesi?nde savaşmasının en önemli nedeni Avusturya-Macaristan güçlerine yardım etmek

4) İngilizlere kapitülasyonları dahi aşan imtiyazların verildiği antlaşma Balta Limanı Antlaşması

5) Rusya?nın Birinci Dünya Savaşından çekilirken imzaladığı antlaşma Brest ? Litovsk

6) 1909 Anayasa değişikliğinde en fazla üzerinde durulan kavram Hâkimiyet-i Milliye

7) II. Mahmut döneminde saray ile ayanlar arasında imzalanan Sened-i İttifak belgesinin en önemli özelliği Merkezi otoritenin sınırlandırılması

8) Tanzimat Fermanı?nın yeni yönetim tarzı bakımından dikkat çeken en önemli özelliği Yeni kanunlara ihtiyaç duyulduğunu açıklaması ve meclisler eliyle karar alma anlayışını getirmesi

9) "Atlas Okyanusu kıyısındaki limanların önemini kaybetmesi" coğrafi keşiflerin sonuçlarından değildir.

10) "Merkezi otoritenin güçlenmesi" Osmanlı Devleti?nde Avrupa?daki gelişmelere paralel olarak yaşanan buhranın sebeplerinden biri değil.

11) Osmanlı Devleti?nin Trablusgarp?taki egemenliğini ve Kuzey Afrika?daki siyasi varlığını sona erdiren antlaşma Uşi Antlaşması

12) Birinci Dünya Savaşını başlatan olay Avusturya-Macaristan veliahdının SarayBosna?da Sırplı bir öğrenci tarafından öldürülmesi

13) II. Abdülhamit döneminde İslamcılık politikasının güç kazanmasında en fazla yararlanılan araç Telgraf

14) V. Mehmet Reşat?ın Rumeli seyahatine çıkmasının en önemli amacı Makedonya ve Arnavutluk halkını devlete ısındırmak ve güvenliği sağlamak

15) Osmanlı Devleti?nin itilaf devletlerine resmen savaş ilan ettiği tarih 11 Kasım 1914

16) Birinci Dünya Savaşı?nda Kafkas Cephesi?nde Enver Paşa?nın saldırı emrine karşı çıkan kişi Hasan İzzet Paşa

17) Osmanlı Devleti?nde 1831'de çıkarılan ilk Türkçe gazete Takvim-i Vekayi

18) Osmanlı Devleti?nin İtilaf Devletlerine resmen savaş ilan ettiği tarih 11/11/1914

19) Vaka-i Hayriye adıyla tarihe geçen olay Yeniçeri Ocağının kaldırılması

20) Tarihe ?sopalı seçim? adıyla geçen seçimler 1912 yılında yapılmıştır

21) Rusya?nın Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilirken imzaladığı antlaşma Brest - Litovsk

22) Osmanlı Devleti?nde tüm bireyler için ilköğretimi zorunlu hale getiren belge Kanun-i Esasi

23) "ilk gazetenin çıkarılması" Lale Devri'nin özelliklerinden biri değildir.

24) "Avrupa?daki hanedanlar arasında çatışmaların yaşanması" Osmanlı Devleti?nde 17. yüzyılda yaşanan buhranın dış sebeplerinden sayılmaz.

25) Birinci Dünya Savaşı?nda, Kafkas Cephesi?nde Enver Paşa?nın saldırı emrine karşı çıkan kişi Haşan izzet Paşa

26) II. Abdülhamid rejimine karşı gösterilen ilk tepki Tıbbiye ve Harbiye?de yetişen öğrencilerin çıkardığı olaylar

27) "Mecelle?nin kabul edilmesi" II. Meşrutiyet döneminde Adliye alanında yapılan düzenlemelerden değildir.

28) Osmanlı Devleti?nin I. Dünya Savaşı?nda Galiçya Cephesi?ne asker göndermesinin amacı Avusturya güçlerine yardım etmek

29) Osmanlı Devleti?nde yerli sermaye ile kurulan ilk banka İtibar-ı Milli Bankası

30) II. Meşrutiyet döneminde Meclis-i Mebusan?da kadınlara seçmen olma hakkının tanınması yönünde teklif veren kişi Lütfi Fikri Bey

31) Ahmet Mithat Efendi?nin 1879?da yazdığı ?Ekonomi Politik? adlı kitabında ele aldığı en önemli konu Osmanlı ekonomisinin azınlıklar tarafından yağma edilmesi

32) "Üretilen ürünlerin ihracatının yasaklanması" 1913?te çıkarılan ?Geçici Sanayi Kanunu? içinde yer alan düzenlemelerden değildir.

33) Osmanlı Devleti?nin bir buhran dönemine girmesinde medreselerin bozulmasını temel faktör olarak gösteren kişi Katip Çelebi

34) II. Meşrutiyetin ilanını sağlayan en önemli güç İttihat ve Terakki Cemiyeti

35) Osmanlı Devleti?nin Viyana?ya ikinci kez sefer düzenlemesinin nedeni Protestan Macarların, Katolik Habsburgların baskısından kurtulmak için Osmanlıdan yardım istemesi

36) 1711?de başlayan, Rus ordusunun yenilmesi ve Osmanlı Devleti?nin Azak Kalesi?ni geri almasıyla sonuçlanan savaş Prut savaşı

37) "1797?de Paris, Viyana ve Berlin?de daimi elçiliklerin kurulması" Lale Devri?nde yapılan yeniliklerden biri değil.

38) Osmanlı Devleti?nin yaşadığı buhranın köklerini Kanuni dönemine kadar götürerek ?reaya, memleket ve hazine kaybına rüşvetçiliğin sebep olduğunu? risalesinde belirten ve eserini IV. Murat?a sunan kişi Koçi Bey

39) Sultan Abdülaziz?e mektup göndererek meşrutiyeti ilan etmesini isteyen Genç Osmanlılar Cemiyeti üyesi Mustafa Fazıl Paşa

40) 1912?de Türkçeye tercüme edilerek Ceride-i Adliye dergisinde yayımlanan kanun İsviçre Medeni Kanunu

41) "Sosyalizm" 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti?ni kurtarma amacıyla ortaya çıkan fikir akımlarından biri değil.

42) ?İkinci Üç İmparatorlar Ligi? 1881 gerçekleşmiştir

43) Coğrafi keşiflerden sonra sömürgeciliğin ilk aşamada etkilerinin görüldüğü alan İktisadi

44) Anadolu?da ayan ve mütegallibelerin güçlenmesinde etkili olan uygulama Bazı tımarların iltizama verilmesi

45) "1845 yılında ordu merkezlerinde birer askeri lise açılması" Yeniçeri Ocağı?nın ıslahı için yapılan çalışmalardan değildir.

46) "Dar-ı Şura-yı Bahriye" Tanzimat Dönemi Meclislerinden biri değil.

47) Sultan Abdülmecit?in tahttan indirilerek eski düzenin yeniden kurulmasını sağlamaya yönelik gerçekleştirilen olay Kuleli Vakası

48) İkinci Meşrutiyet döneminde cemiyetlerin belirli ilkeler çerçevesinde kurulmasını sağlayan Cemiyetler Kanunu 16 Ağustos 1909 kabul edilmiştir

49) Napolyon Bonaparte?nin 1 Temmuz 1798 tarihinde işgal ettiği Osmanlı toprağı Mısır

50) Birinci Dünya Savaşı?nda Filistin Cephesi?ni komuta eden kişi Cemal Paşa

51) "Türkçülüğün benimsenmesi" Yeni Osmanlılar Hareketi?nin özelliklerinden değildir.

52) Rusların Karadeniz?e yerleşip, Osmanlı içinde yer alan Ortodoks tebaanın koruyuculuğunu elde ettiği antlaşma Küçük Kaynarca

53) Osmanlı ordusu içinde Avrupa tarzında düzenlenen i]k ocak Humbaracı Ocağı

54) "Silah ithalatına yasak getirmesi" Kavalalı Mehmet Ali Paşa?nın Mısır?da yaptığı yeniliklerden değildir.

55) "Şeyh Sait isyanının bastırılması için güçlü bir devletten yardım alınması düşüncesi" Osmanlı Devleti?nin Birinci Dünya Savaşı?na girme sebeplerinden biri değildir.

56) Osmanlı Devleti?nde i]k telgraf hattı 1855 çekilmiştir

57) "Cihannüma" Osmanlı Devleti?ndeki buhranı fark eden bazı devlet adamı ve âlimlerin ıslahat amacıyla yazdığı eserlerden biri değil.

58) I. Dünya Savaşı'nda Irak Cephesi'nde, Türk Birlikleri karşısında İngilizlerin ağır kayıp verdiği yer Kutü?l Ammare

59) "iltizam sisteminin uygulamaya konulması" Islahat Fermam?nda yer alan maddelerden değildir.

60) Birinci Dünya Savaşı?ndan sonra Paris Barış Konferansı?nda İzmir?in Yunanistan?a verilmesine karşı çıkan devlet İtalya

61) Osmanlı Devleti?nde yabancı girişimcilere ilk demir yolu yapım imtiyazı verilen hat İzmir-Aydın

62) Islahat Fermam?ndan sonra İngiliz-Fransız ortak sermayesiyle kurulan ve 1863-1914 yılları arasında altın karşılıklı konvertibl banknot basan banka Osmanlı Bankası

63) "ilk demiryolu ağının yapılması" II. Mahmut döneminde yapılan yenileşme hareketlerinden biri değildir.

64) Osmanlı Devleti?nin, 93 Harbi?nden (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) sonra yeni bir müttefik olarak yöneldiği devlet Almanya

65) "Halk mekteplerinin açılması" Tanzimat döneminde eğitim alanında yapılan düzenlemelerden değildir.

66) "Avrupa?da finansal kapitalizmin gelişmesi" Osmanlı Devleti?nin, 17. yüzyılda Avrupa?daki gelişmelere paralel olarak geri kalmasına yol açan nedenlerden biri değildir.

67) Osmanlı Devleti?nde anayasallaşma sürecini başlatan ilk belge Sened-i ittifak

68) "Osmanlı donanmasının çok güçlü bir hale getirilmesi" II. Abdülhamit döneminde yapılan faaliyetlerden değildir.

69) ABD?li misyonerlerin, Osmanlı Devleti?ndeki faaliyetlerinin hedef kitlesi Ermeniler

70) Birinci Balkan Savaşı?na son veren antlaşma Londra

71) Almanya?nın siyasi birliğinin sağlanmasına öncülük eden kişi Otto von Bismarck

72) "İlköğretimin ilk defa zorunlu hâle getirilmesi" Tanzimat döneminin eğitim alanındaki uygulamalarından değildir.

73) 1920 yılında toplanan ve Misak-ı milliyi kabul eden son Osmanlı Mebusun Meclisi zamanında padişah Vahdettin

74) "Divan-ı Ahkam-ı Adliye kurulmuştur." II. Meşrutiyet döneminde hukuk alanında görülen gelişmelerden değildir.

75) Osmanlı Devleti?nde Tanzimat Fermanı yeni bir devrin başlangıcını temsil eder. Gülhane Hatt-ı Hümayunu da denilen bu ferman 3 Kasım 1839 ilan edilmiştir

76) "Devlete uzun süredir zarar veren Yeniçeri Ocağı?nın kaldırılmak istenmesi" Tanzimat Fermanı?nın ilan edilme sebeplerinden değildir.

77) Osmanlı Devleti?nde seçimlerin yapılmasına ve meclisin toplanmasına dair iradenin yayınlandığı II. Meşrutiyet 23 Temmuz 1908 ilan edilmiştir

78) Cumhuriyet Dönemi?nden önce devlet sermayesiyle 1810?da kurulan fabrika Beykoz Tesisleri

79) Ankara?nın başkent seçildiği tarih 13-Ekim-1923

80) Sultan Abdülaziz?in idaresine karşı mücadele etmek amacıyla gazete çıkaran ve bu yolla halkı bilinçlendirerek kamuoyu oluşturmaya çalışan cemiyet Yeni Osmanlılar Cemiyeti

81) İngiliz devletine büyük ayrıcalıklar tanıyan ticaret antlaşması 1838 imzalanmıştır

82) Muhassıllık meclisleri 1840 kurulmuştur

83) "İltizam usulünün devam etmesi" Islahat Fermanı ile gayrimüslim halka tanınan haklardan biri değildir.

84) Meclis-i Maarif-i Umumiye 1846 kurulmuştur

85) 1914 Meclis-i Mebusan?ı görüşmelerinde batılılaşma yolunda atılan adımlardan en önemlisi Miladi takvimin kabulü

86) Mustafa Kemal Atatürk binbaşılığa 14 Kasım 1911 terfi etmiştir

87) Ticaret yaparak bu değerleri kazanan ve şehirlerde yaşayan tüccarlar zümresine Burjuva denir.

88) Çar II. Aleksandr Dönemi?nden itibaren Rus siyasetinde etkili olmaya başlayan Panslavizm?in siyasi alandaki en önemli temsilcisi General Nikolay Pavloviç İgnatiyev

89) Yunan kuvvetleri 15 Mayıs 1919 İzmir?e çıkıp işgal etmiştir

90) Mustafa Kemal, ?Geldikleri Gibi Giderler? şeklindeki tarihi ifadesini 13 Kasım 1918 söylemiştir

91) 1918?de kapatılan Meclis-i Mebusan için 1919 yılı sonuna kadar seçim yapılmasına izin vermeyen İstanbul Hükümeti?nin gösterdiği gerekçe Ülkenin işgal altında olduğu

92) "Âli Paşa" 19. yüzyılda ekonomi bilimi ile uğraşan aydınlardan değildir.

93) "Ankara, Sivas hattı" Osmanlı döneminde yapılan demiryollarından sayılmaz.

94) Türkiye?nin ilk ulusal ticaret bankası Türkiye İş Bankası

95) Mudanya Mütarekesi?nin en önemli kazanımı Doğu Trakya?nın savaşsız Türklere tesliminin koşullarını belirlemesi

96) Saltanatın kaldırılmasına neden olan gelişme Sadrazam Tevfik Paşa?nın barış görüşmelerine birlikte katılmak konusunda ısrarcı olması

97) Yunanistan?ın savaş tazminatı olarak Türkiye?ye verdiği toprak Karaağaç

98) "Madencilik" Osmanlı Devleti'nin, Avrupa ülkelerinin yıkıcı rekabetine karşı dayanarak ayakta kalan küçük işletmelerinden sayılmaz.

99) Mustafa Kemal Atatürk'ün, Padişah tarafından Dokuzuncu Ordu Müfettişliği'ne atanmasının nedeni Samsun ve çevresinde asayişi sağlamak

100) "Yasadan sadece sınırlar içerisindeki Türklerin yararlanması" 1913 tarihli Geçici Sanayi Kanunu'nun hükümlerinden biri değil.

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

#-

Ünite 1 : Osmanlı Devleti'nde Yenileşme Çabaları

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

Osmanlı Devleti'nde Yenileşme Çabaları ile ilgili çıkmış soruların genel yapısı

Osmanlı Devleti?nde yerli sermaye ile kurulan ilk banka aşağıdakilerden hangisidir?

Osmanlı Devleti ve İngiltere arasında yapılan Balta Limanı Antlaşması hangi padişah zamanında imzalanmıştır?

Aşağıdakilerden hangisi coğrafi keşiflerin sonuçlarından biri değildir?

Osmanlı Devleti?nin bir buhran dönemine girmesinde medreselerin bozulmasını temel faktör olarak gösteren kişi aşağıdakilerden hangisidir?

tarzında sorular sorulmuştur.

Kaç Defa Soruldu?

18. yüzyıldan itibaren tekniğin, sınai üretimin ve ulaştırma imkânlarının gelişmesi ile ortaya çıkan değişim aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilir? 4  defa soruldu

İlk defa ilköğretimin zorunlu olacağı hangi anayasada yer almıştır? 4  defa soruldu

İngilizlere kapitülasyonları dahi aşan imtiyazların verildiği antlaşma aşağıdakilerden hangisidir? 3  defa soruldu

1838 Balta Limanı Antlaşması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 2  defa soruldu

Aşağıdakilerden hangisi coğrafi keşiflerin sonuçlarından biri değildir? 2  defa soruldu

Aşağıdakilerden hangisi III. Mustafa döneminde yapılan faaliyetlerden biri değildir? 2  defa soruldu

Aşağıdakilerden hangisi küçük sanayi teşvik ve yerli malını koruma amacıyla çıkarılan ?Geçici Sanayi Kanunu? hükümleri arasında yer almaz? 2  defa soruldu

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti?nde Avrupa?daki gelişmelere paralel olarak yaşanan buhranın sebeplerinden biri değildir? 2  defa soruldu

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı İmparatorluğu?nun 16. ve 17. yüzyıllarda güç kaybetmesine ve buhran yaşamasına yol açan ekonomik nedenlerin dışında tutulmalıdır? 2  defa soruldu

II. Abdülhamit döneminde İslamcılık politikasının güç kazanmasında en fazla yararlanılan araç aşağıdakilerden hangisidir? 2  defa soruldu

II. Mahmut döneminde saray ile ayanlar arasında imzalanan Sened-i İttifak belgesinin en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir? 2  defa soruldu

III. Selim Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat hareketlerine ne ad verilir? 2  defa soruldu

İlk demir yolu imtiyazı 1856?da İzmir-Aydın hattı için hangi ülkeye verildi? 2  defa soruldu

Kısa Özet

Tanımlar Lale devri sadece çiçek bahçeleri ve soğanlarını yetiştirme çabalarının adı değildir. Bu dönemde Avrupa'ya gönderilen elçilerin sayısı artırılarak kültür, sanat, sanayi tarım ve ordu hakkında incelemeler yaptırılmıştır. Küçük Kaynarca Antlaşma Osmanlı Devleti"nin Karlofça'dan sonra imzaladığı en ağır ikinFjjyf ci antlaşmadır. Antlaşma OsmanlIların toprak kaybından ziyade hukuk, ticaret ve diplomasi alanında aldığı en büyük yenilgidir. Ruslar kazandıkları bu zaferle Karadeniz'e yerleşmiş ve Osmanlının Ortodoks tebaasının haklarının koruyuculuğuna soyunmuştur. Osmanlı Devleti"nin Avrupa merkezlerinde daimi ikamet elçileri bulunmuyordu. Devlet adamları arasında yabancı dil bilen çok azdı. Devletin yabancı devlet merkezlerinde temsil edilmesi, Avrupalı ülkelerle ilişki kurmak ve güvenilir bilgiler almak için daimi elçiliklerin açılması gerekiyordu. Bu amaçla önemli merkezlerden başlamak üzere 1792'de Londra'da 1797'de Paris, Viyana ve Berlin'de daimi elçilikler açıldı. Bu elçilikler pek çok OsmanlI aydımn yetişmesine, yabancı dil öğrenimlerine, Avrupa ülkelerindeki fikir akımlarını tanımalarına hizmet etti. Osmanlı devlet adamlarının devletin eski gücüne ulaşması için ayanlarla merkezî otorite arasındaki iktidar ilişkilerini düzenlenmeye çalıştığı bu belge, aynı zamanda, Osmanlı Devleti'ndeki anayasallaşma sürecini başlatan ilk belgelerden biri olarak kabul edilmektedir. Tartışmasız olan bir başka gerçek de şudur ki her ne kadar uygulanma imkânı bulamamış ve kâğıt üzerinde kalmış olsa da Osmanlı tarihinde merkezî otorite ilk kez bu belgeyle sınırlandırılmıştır. İlk Türkçe Osmanlı gazetesi olan Takvim-i Vekayi 1 Kasım 1831'de haftalık olarak yayın hayatına başladı. İlk nüfus sayımı, ilk karantina ve posta teşkilatının kurulması gibi yenilikler de II. Mahmut döneminde gerçekleştirildi.

Spot BilgilerOsmanlı Devleti?nin klasik dönemi genel anlamda Kanuni dönemi ile bitirilse de yüzyılın sonuna kadar fetihler devam edebilmiştir. 1571?de Kıbrıs?ın fethi tamamlanmış, 1574?te Tunus alınmıştır. Doğuda İran ile sınırlar 1639?da Kasrı Şirin anlaşmasıyla netleştirilmiştir. 1656?da Limni ve Bozcaada alınmış, 1669?da Girit fethedilerek deniz sahasında da başarıların devam ettiği görülmüştür. 1663?te Uyvar fethedilerek batıda bugünkü Slovakya sınırına ulaşılabilmiştir. Ancak bu başarıların Köprülü Mehmet Paşa, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa gibi kuvvetli devlet adamlarının yönetiminde gerçekleştirildiğine dikkat edilmelidir. Bu başarılara karşın ordunun vurucu güç olma özelliğini önemli ölçüde kaybettiği görülmektedir. Bu seferlerin uzun sürmesine paralel olarak devlet hazinesinin de kaynaklarını da son derece zayıflatmış olduğunun altı çizilmelidir. XVI. yüzyılın sonlarındaki Haçova Savaşı?nda yeniçerilerin savaş sahasını terk etmelerinin şoku ile olaya bakarak mevcut nizama çeki düzen vermek ihtiyacını dillendirmeye başlayan Osmanlı aydınları durumu yozlaşma ve bozulma olarak teşhis etmişlerdir. devlet idaresinde köklü uygulamaların terk edilmesinin yanı sıra askerî teknolojide geri kalmışlığa dikkat çekilmiştir. Ordu mensuplarının doğrudan yararlandığı toprak sisteminin bozulması, bürokratların günlük çıkarlarını gözetmeleri, rüşvetin artması, işlerde kaliteyi gözetmekten vazgeçilmesinin yanı sıra temel eğitim kurumları olan medreselerdeki bozulma gibi temel aksaklıklara dikkat çekmişlerdir. Gerçekten de asrın başında batı dünyasında görülmeye başlayan coğrafi keşifler ve bunların ilgili ülkelere mali getirisi, bilim ve sanat alanındaki köklü anlayış değişikliklerine mukabil Osmanlı Devleti?nin bilhassa Fatih döneminden sonra içine girdiği "elde edilen başarıları, çıkılan zirveyi muhafaza etmek" düşüncesinden kaynaklanan durağanlık bir asırlık süre sonunda ülkenin ekonomik, idari ve askerî buhran içine düşmesine yol açmıştır. Bu dönemde girişilen ıslahat çabalarına mukabil devlet yönetiminin topyekûn bir değişime inanarak sonuna kadar gitme noktasına gelmediklerinin altı çizilmelidir. Lale çiçeği ve soğanı etrafında şekillenen zevk ü sefa tartışmalarına mukabil bu dönemde Avrupa devletlerinin üstünlüğünün nedenlerini araştırmak ihtiyacını hissetmişlerdir. Kültür, sanat, sanayi, tarım ve ordu konusunda incelemeler yaparak Osmanlı bünyesinde uygulanabilecek açılımların peşine düşülmüştür. Dokuma sanayinde Avrupa?ya bağımlılığı azaltmak için yeni imalathaneler açıldığı gibi yerli mallarının kullanımı teşvik edilmiştir. Bilim ve kültür alanında tercüme heyetleri kurularak yabancı eserlerin tercümeleri basılmış, Sarayın matbaa ve tercüme olayına desteği arttırılmıştır. Nizam-ı Cedit dönemi uygulamaları da Padişah III. Selim?in problemli konularda devletin önemli bürokratlarından aldığı inceleme raporları çerçevesinde şekillenmiştir. İdari, mali, askerî ve sosyal problemlerin sebep ve sonuçlarını analiz eden bu raporların doğrultusunda yeni bir ordu kurulmasına girişilmiştir. Bununla aynı zamanda Avrupa ülkelerinde ikamet elçilikleri açıldığı gibi eyaletlerde devlet otoritesinin sağlanmasına yönelik düzenlemeler gündeme gelmiştir. Madenlerin işlenmeden ihracının yasaklanması, lüks tüketimden kaçınılması, illerdeki valiler ve diğer bürokratların görev sürelerinin belirlenmesi, rüşvet ve adam kayırmanın önlenmesi, toprak sisteminin ıslah edilmesi gibi temel sorunlara çareler üretilmeye çalışıldı.

Her iki padişah döneminde devletin askerî ve idari zaaflarının önlenmesine yönelik çabalar ortaktır. Orduda yenileşme hareketlerinde yeni birimler kurulmuş, hayatiyetini devam ettirebilmesi için hazine oluşturulmuştur. III. Selim dönemindeki Nizam-ı Cedit ordusuna paralel olarak II. Mahmud Sekban-ı Ceditleri oluşturmuştur. Toprak sisteminin ıslahı kadar bilim ve kültür sahasında da dünyadaki gelişmeleri takip etme ihtiyacı hissedilerek tercüme hareketlerine girişilmiştir. Avrupa?ya öğrenci ve bürokratlar göndererek iki yönlü bir fayda elde edilmeye çalışılmıştır. Mevcut beklentileri karşılayamayan yapıları rahatsız etmeden yeni birimler oluşturarak eskiyi bunlarla dönüştürmek beklentisi ise maalesef her iki deneyimde de eski müesseselerin isyanı sonrasında yarım kalmıştır. II. Mahmut döneminde merkezî idare teşkilatında gerçekleştirilen reformlar etkili ve uzun ömürlü olacaktır. devletin farklı sahalardaki işlerini görmek için meclisler açılması, Avrupa?ya daha çok sayıda öğrenci gönderilmesi,kılık kıyafette düzenlemeler yapılması gibi ileri hamlelerin ise ancak Yeniçeri Ocağı?nın kaldırılmasından sonra yapılabildiği unutulmamalıdır. Fransız ihtilali?nin sonuçlarından olan milliyetçilik fikrinin çok dil, din ve uluslu Osmanlı Devleti?ndeki etkileri XIX. asrın gelişmelerini anlamak açısından önemlidir. Küçük Kaynarca Anlaşması ile resmî hüviyet kazanan din kardeşliği vesilesiyle dış müdahalelere bu aşamada milliyet bağı da katılmıştır. İngiltere, Fransa ve Rusya başta olmak üzere Şark meselesinde çıkar sağlamak isteyen her devlet bu hususları tahrik etmekten geri durmamıştır. Rusya?nın desteklediği Sırplar 1813?te giriştikleri isyanlar sonucu 1830?da özerk hâle gelmişlerdir. Rusların yanı sıra Ingilizlerin ve Fransızların da desteklediği Yunanlar ise 1820-1830 döneminde ayrı bir devlet olarak ortaya çıkmayı başarmışlardır. Bu ayrılıklar Osmanlı Devleti?ni siyaseten ve mali açıdan zayıflatılırken Rusya Akdeniz?e kolayca açılmak, İngiltere ise hâkimiyetini devam ettirerek Hindistan sömürgesinin ulaşım emniyetini sağlamak hedefini takip ediyordu. 1868?de Süveyş Kanalı?nın açılması İngiltere için Osmanlı Devleti?nin hayati önemini ortadan kaldırmıştır. Bir şekilde Osmanlı Devleti?nin Rusya veya bir başka devletin kontrolü altına girmemesine çalışan İngiltere 1877-1878 Savaşı?ndan itibaren devletin yıkılmasına yönelik politikaları doğrudan geliştirmek ve uygulamak noktasına gelmiştir.

Püf Noktalar

• İngiltere'ye ve takip eden yıllarda diğer batılı ülkelere verilen bu ekonomik ayrıcalıkların Kırım Savaşı sonrasında alınan dış borçlar ile devletin yarı sömürge hâline gelmesinde ve yıkılmasındaki etkilerini tartışınız
1838 Balta Limanı Ticaret anlaşması ile İngiltere?ye verilen ekonomik ayrıcalıklar devletin kendi vatandaşları olan tüccarlara tanımadığı bir imtiyazdı. Ülke içinde uygulanan vergi rejimi dolayısıyla yerli sanayi istenilen seviyeye bir türlü gelemez iken İngiltere ile başlayıp siyasi desteğe ihtiyaç ortaya çıktığında diğer yabancı devletlere de verilen bu hak devletin ekonomik ve sınai yapısının güdük kalmasına yol açmıştır. Unutulmaması gereken nokta bu ayrıcalıkların devletin merkezî siyaseten ve askerî açıdan tehdit altında iken verilmiş olmasıdır. Devlet isyan eden bir valisini cezalandıramayacak kadar çaresiz bir hâldedir. Hanedan kendini kurtarmak adına devletin en büyük rakiplerinin yardımına muhtaç olmuştur. Bir nevi "denize düşen yılana sarılır" pozisyonu söz konusudur. Ülke içindeki sanayi kıpırdanmalarını bitiren bu anlaşmadan 15 yıl sonra devlet dış devletlerden borçlanmaya başlayacaktır. Bu süreç yirmi yıl içinde devleti borç faizlerini ödeyemeyecek duruma düşürmüş ve 1881?de Duyun-ı Umumiye idaresinin kurulması ile de ekonomik bağımsızlığını kaybettirmiştir. Yerli sanayinin gelişmemesi, sanayici sınıfın oluşmaması, Gümrük vergilerindeki dengesizlik dolayısıyla bütçe açıklarının had safhaya çıktığı XX. yüzyıl başlarında kaçınılmaz hâlde girişilen savaşlar yıkılışı getirmiştir.
• 1828'de askere 1829'da sivillere getirilen Fes giyme zorunluluğu toplum tepkisi bakımından İnkılap tarihimizdeki hangi olayı çağrıştırıyor, tartışınız
1828?de askere 1829?da sivillere getirilen Fes giyme zorunluluğu toplum tepkisi bakımından İnkılap tarihimizdeki şapka olayını hatırlatmaktadır. II. Mahmud bu ve benzeri kılık kıyafet düzenlemeleri dolayısıyla "gavur padişah" olarak suçlanmıştır. Devletin her alanda ihtiyaç hissettiği yenileşmenin sosyal boyutunu oluşturan bu düzenlemeler bir bütünün olmazsa olmaz parçası olarak görülmüştür. Ancak toplumsal yapı bunu dinî kimliğe karşı yapılmış bir ihanet, bir saldırı olarak eleştirmiştir. Artık yeni bir sistem, yeni bir anlayış ve yeniden yapılanma idraki içinde eskiye dönüşün olamayacağını göstermek amacıyla girişilen ve simge vasfı belirgin bir uygulamadır. Cumhuriyetin ilk yıllarında aynı şekilde ülke içine yeni bir dönem ve anlayışı ifade eden, ülke dışına ise artık kendileriyle kavga etmek yerine benimsemek kararını gösteren bir simge olarak nitelenen şapka giyimi de toplumun bazı kesimlerince dinden çıkmak olarak eleştirilmiştir.

Kısa Kısa

• OSMANLI DEVLETİ?NİN BUHRAN DEVRİNE GENEL BİR BAKIŞ
17. yüzyıldan 18. yüzyılın başına kadar olan dönem Osmanlı Devleti?nin Duraklama Dönemi olarak adlandırılır. Bazı tarihçiler duraklama dönemini Kanuni Sultan Süleyman?a kadar götürmektedir. Bazıları ise dönemin 1579?da Sokullu Mehmet Paşa?nm ölümünden sonra başladığını ifade etmektedir. Gerçekten de 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı sınırları dâhilinde devlet teşkilatı ve sosyal hayatta birtakım aksaklıklar baş göstermeye başlamıştır. Ancak bu aksaklıklar fetihleri ve devletin genişlemesini durduramamıştır. Bu nedenle 17. yüzyılın sonuna kadar yaklaşık yüz yıl süren bu dönemin Duraklama Dönemi yerine Buhran Dönemi olarak adlandırılması daha doğru olacaktır. Çünkü Osmanlı Devleti?nin fetih ve zaferlerinin duraklamadığı, ancak iç ve dış nedenlerden kaynaklı olarak devletin idari ve askerî teşkilatında, iktisadi ve sosyal hayatta bir buhran yaşandığı görülmektedir.
• XVII. Yüzyıl Buhranı?nın Sebepleri
Duraklama adı verilen bu dönemde Osmanlı Devleti, II. Viyana Bozgunu?na kadar fetihlerini sürdürmüş; doğu sınırı Hazar Denizi?ne, batı sınırı Erdel (Romanya)-Uyvar?a (Slovakya) ulaşmıştı. Kuzey sınırı Batı Ukrayna?ya kadar dayanan, Kuzey Afrika?yı en batı ucuna kadar fetheden Osmanlı Devleti, Tunus, Kıbrıs ve Girit?i de hâkimiyetine almıştır. Ancak bu başarılarına rağmen Osmanlı Devleti, iktisadi ve sosyal hayatta meydana gelen dönüşümlerle birlikte güçlenen Avrupa?da meydana gelen bu gelişmelerden kaçınılmaz olarak olumsuz etkilenmiştir. Bu başarılara rağmen OsmanlI?nın askerî gücünün Avrupa karşısında eski ihtişamını ve kuvvetini büyük oranda kaybetmiş olduğu anlaşılmıştır. Öte yandan askerî zaferler kazanmak gayesiyle devletin bütün maddi kaynaklarının seferber edilmesi, zaten Avrupa?da yaşanan iktisadi gelişmeler karşısında zayıflamaya başlamış olan Osmanlı ekonomisini ciddi bir dar boğaza sokmuştur. Haçova, Osmanlı zaferiyle sonuçlanmıştır ancak Zitvatorok Antlaşmasıyla Osmanlılar Macaristan?da Habsburg imparatorluğu ile eşit imparatorluklar olduğu ilkesini kabul etmek zorunda kalmıştır.
• Devrin Âlimlerinin Kaleminden Buhran
Osmanlı Devleti?nin yaşadığı buhran 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bazı Osmanlı devlet adamları ve âlimleri tarafından fark edilmiş ve durumun iyileştirilmesine yönelik olarak çeşitli tedbirler üzerinde durulmuştur. Dönemin aydınları tarafından devletin içinde bulunduğu bu durum "tereddî ve tagayyür (yozlaşma ve bozulma)" olarak nitelendirilmiştir. Halep Defterdarı Gelibolulu Mustafa Âli Efendi 1581?de yazdığı Nasihatü?s-Selatin adlı eserinde buhrana sebep olarak "devlet adamlarının niteliksizleşmesi"ni göstermektedir. Bosnalı Bilgin Hasan Kâfi ise 1595?te yazdığı Usûlü?l-Hikem fiNizami?l-Âlem adlı eserinde, buhrana "devlet düzeninde eski kuralların terk edilişinin ve askerî alanda teknolojik olarak geri kalmışlığın" yol açtığını söylemektedir. Manisalı Defter Emini Aynî Ali, Risale-i Vazife-haran ve Merâtib-i Bendegân-ı Âl-i Osman adlı eserinde "tımar sisteminin bozulması, makam sahiplerinin günlük çıkar peşine düşmesi, askerî teşkilatın bozulması, rüşvetin artması, hazinenin boşalması" gibi gelişmelerin Osmanlı Devleti?nde bir buhran yaşanmasına yol açtığını ifade ederken devletin devamlılığı için şart olan kurumların (reaya, hazine ve asker) bozulduğunu yazmaktadır. 17. yüzyılın ilk yarısında da âlimler buhranın nedenini ve çözümünü aramaya devam etmiştir.
• OSMANLI DEVLETİ?NDE BUHRAN, YENİLEŞME VE EKONOMİK BAĞIMLILIK SÜRECİ (1700-1838)
II. Mustafa?dan sonra tahta çıkan III. Ahmet (1703-1730) iç ve dış siyasette barış ortamını korumaya özen gösterdi. Ancak Rusya?nın (baskı ve tecavüzleri neticesinde) Osmanlı Devleti, Rusya ile savaşmaya mecbur kaldı. Rusya?nın Orta Asya?daki yayılma siyaseti ve Balkanlar?da yürüttüğü Slavlaştırma hareketi tehlikeli boyutlara ulaşması üzerine 1711 Baharında başlayan Prut savaşıyla Rus ordusu bozguna uğratılarak Azak Kalesi geri alındı. Hemen ertesinde 1715?te Venedik ile yapılan savaştan sonra da Mora yeniden Osmanlı hâkimiyetine geçti. Savaşlarda kazanılan bu başarılara rağmen diplomatik görüşmelerde aynı başarı gösterilemediği gibi 1715-1718 yılları arasında süren Avusturya savaşında ise Osmanlı Devleti mağlup olarak 21 Temmuz 1718?de Pasarofça Antlaşması?nı imzalamak zorunda kalmış ve Sırbistan?ın önemli bir kısmını kaybetmişti.
• Lale Devri (1703-1730)
Osmanlı Devleti, artık kaybettiği toprakları geri alma umudunu tamamıyla kaybetmeye başlamıştı. Böylece mutlak bir barış siyaseti izlenerek devletin iç yapısında bazı düzenlemelerin gündeme geleceği Lale Devri?ne girilmiş oldu. 17181730 yılları arasını kapsayan bu yenileşme dönemine, İstanbul?da yoğun olarak lale yetiştirilmesinden ve lalelerin dünyaya yayılmış olmasından dolayı bu isim verilmişti.

Bu konuda şöyle sorular gelebilir.

Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri içeriği dışında bir ifadedir? A) Devlet için bir yenileşme dönemidir B) Dış politikada barış siyaseti izlenmiştir C) Devletin zayıflamasının nedenleri araştırılmıştır D) Avrupa ile olan diplomatik ilişkiler artırılmıştır E) Yabancı eserlerin tercümesi ve basımı yasaklanmıştır Doğru Cevap: E





Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri?nde yapılan yeniliklerden biri değildir? A) Avrupa?ya gönderilen elçilerin sayısının arttırılması B) Avrupa?nın kültür, sanat, sanayi, tarım ve askeriyesi hakkında incelemeler yapılması C) 1797?de Paris, Viyana ve Berlin?de daimi elçiliklerin kurulması D) İmalathaneler açılarak Batı tarzı üretime ağırlık verilmesi E) Tercüme heyetleri kurularak Arapça, Farsça ve Batı dillerinden eserlerin tercüme edilmesi 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: C





• III. Mustafa Dönemi (1757-1774)
I. Mahmut?un 1754?te vefatından sonra tahta 55 yaşındaki kardeşi III. Osman geçmişti. Kısa süreli hükümdarlık döneminde iç ve dış politikada kayda değer bir gelişme sergileyemeyen III. Osman?ın 30 Ekim 1757?de ölümünden sonra Osmanlı tahtına 41 yaşındaki III. Mustafa geçmişti. Sultan?ın dönemin Sadrazamı Mehmet Ragıp Paşa ile birlikte izlemiş olduğu barışçı, dengeli ve tutarlı politika neticesinde Hazine gelirleri artırıldı; vakıflara, tımarlara ve iltizamlara sıkı denetim getirildi; ticaretin geliştirilmesi yoluna gidildi; Saray masrafları kısıldı ve askerî alanda bazı yenilikler yapıldı.
• I. Abdülhamid Dönemi (1774-1789)
Sultan I. Abdülhamid döneminde askerî alanda hızlı bir yenileşme hareketi başlamış ve bu hareket, III. Selim ve II. Mahmut dönemlerinin yeniliklerine temel oluşturmuştur. Bu dönemde Humbaracı Ahmet Paşa?mn askerî alanda yaptığı düzenlemelere benzer şekilde yenilikler yapan bir başka ismin faaliyetleri öne çıkmıştır. Aslen Macar olan Fransa doğumlu Baron François de Tott 1755?te İstanbul?a gelmiş, 1767?de Paris?e dönerek burada çeşitli görevler almış ve 1769?da yeniden İstanbul?a gelerek Boğaz tahkiminde görev yapmıştı. Sürat Topçuları Ocağı?nı kuran Tott, 1771-76 yılları arasında toplar döktürmüş, Boğaz?da kaleler inşa ettirmiş ve 1773?te Mühendishane?yi kurmuştu. Daha sonra Mühendishane-i Bahr-i Hümayun adını alan Hendesehane, kapsamlı bir askerî okula dönüştürüldü. Bu dönemde de Fransızca askerî ders kitaplarının tercümesi faaliyetlerine devam edildi ve Yeniçeri Ocağı iyileştirilmeye çalışıldı.
• XVIII. Yüzyıl Yenileşme Hareketinin Özellikleri
III. Ahmet ile başlayıp I. Abdülhamid dönemine kadar süren 18. yüzyıl Osmanlı yenileşme hareketi, her ne kadar III. Selim, II. Mahmut ve Tanzimat Dönemi?nin köklü dönüşümlerine kaynaklık etmişse de yapıldıkları devirde büyük ilerlemeler kaydedilememişti. 18. yüzyıl yenileşmesiyle Osmanlı Devleti?nin gerilemeden kurtulamamış olmasının nedenleri, bu yüzyılda yapılan yeniliklerin niteliği ile doğrudan ilişkidir. Lale Devri ile Osmanlı Devleti yönünü Avrupa?daki gelişmelere dönmüş, yeni müesseselerin kurulmasından ziyade fonksiyonlarını tümüyle kaybetmiş olan eski müesseselerin ıslahına çalışılmıştır. Bu amaçla Avrupa?dan pek çok uzman getirilmiş, ancak bunlar içinde işinin ehli olduğu gibi olmayanlar da yer almıştır. Yapılan ıslahatlar kişilerle sınırlı kalmış, kişilerin görevden ayrılması ile bu ıslahatlar da sona ermiştir.
• Askerî Alanda Yenilikler
III. Selim dönemi, Nizam-ı Cedit hareketinde Avrupa tarzında bir ordunun kurulması ve eski askerî kurumların modernleştirilmesi amaçlandı. Eski askerî kurumların modernleştirilmesi maksadıyla önce idari ve askerî işler birbirinden ayrıldı. Askerlikle ilgisi olmayanlar Yeniçeri Ocağı?ndan çıkarıldı. Ocakların kışlaları genişletilerek askere sürekli talim yapma zorunluluğu getirildi. Askerlerin ücretleri artırılarak, dirliklerin saray gözdeleri yerine askere verilmesi kararı alındı. Yeniçeri Ocağı?nın kayıtlı mevcudu yarıya düşürülerek 30 bine indirildi. Yeniçerilere Avrupa tüfekleri ve askerî malzemeleri ile her birime bu tüfekleri kullanabilen sekiz asker verildi. Yenileşme hareketinin başarılı olduğu topçu, humbaracı, lağımcı, top-arabacı ocaklarındaki askerlerin evlenmesi yasaklanarak bu askerlere kışlada kalma zorunluluğu getirildi. Yeniçeri Ocağı?nın ıslahı için alınan tedbirlerden biri de üç ayda bir tahsil edilen ve tahvil gibi kullanılan Yeniçeri esamilerinin/ulufe (maaş) alım satımını önleyerek Yeniçeri olmayanların bu esamilere sahip olmasını engellemekti. Çünkü esamilerin siviller eline geçmesi, Ocağın çeşitli şahıs ve grupların çıkarları doğrultusunda yönlendirilmesini ve bazı suiistimallere uğratılmasını beraberinde getirmişti. Ancak çoğunluğu zaten savaşa gitmeyen, esnaflık yapan, rahata alışmış Yeniçeriler kısa bir zaman sonra "talimin gavur işi" olduğunu söyleyerek yeni usul çerçevesinde talim yapmayı reddettiler.
• İdari Alanda Yenilikler
III. Selim devrine kadar Avrupa Devletleriyle ilişkiler bu devletlerin İstanbul?daki elçileri aracılığıyla sürdürülmekteydi. Osmanlı Devleti?nin Avrupa merkezlerinde daimi ikamet elçileri bulunmuyordu. Devlet adamları arasında yabancı dil bilen çok azdı. Devletin yabancı devlet merkezlerinde temsil edilmesi, Avrupalı ülkelerle ilişki kurmak ve güvenilir bilgiler almak için daimi elçiliklerin açılması gerekiyordu. Bu amaçla önemli merkezlerden başlamak üzere 1792?de Londra?da 1797?de Paris, Viyana ve Berlin?de daimi elçilikler açıldı. Bu elçilikler pek çok Osmanlı aydının yetişmesine, yabancı dil öğrenimlerine, Avrupa ülkelerindeki fikir akımlarını tanımalarına hizmet etti. Böylece Batı?dan haberdar ve Batı?ya yönelik küçük bir azınlık oluşmaya başladı.
• Ticari ve İktisadi Alanda Yenilikler
III. Selim?e sunulan layihalarda ülkenin ticaret dengesindeki bozulmaya da dikkat çekiliyordu. İthalatın ihracatın önüne geçmemesi, memleketin madenlerinin işlenmesi, ihtiyaç olmayan lüks tüketim eşyalarının ithalatının yasaklanması, sikkelerin değerinin düşürülmemesi ve halkın israftan kaçınması layihalarda öne çıkarılan belli başlı ticari ve iktisadi önlemlerdi. III. Selim, iktisadi hayatın ıslahı için öncelikle gedik (tekel, imtiyaz) usulünü kaldırdı. Tüccar ve esnaf gediklerinin kaldırılmasıyla serbest hâle getirilen ticaretin geliştirilmesi yoluna gidildi. Böylece OsmanlI sanayi ve ticareti Avrupa?da olduğu gibi serbest rekabet ortamına açılıyordu.
• Osmanlı-Fransız Savaşı
Napolyon?un önderliğinde Fransız ordusu 1798 yılında Mısır?a saldırarak OsmanlInın önemli bir vilayeti olan Mısır?ı ele geçirmişti. Osmanlı ordusunun almış olduğu yenilgiler Fransa?ya yalnız başına karşı koyamayacağını gösterdiğinden OsmanlI devleti ittifak arayışına girdi. Bu maksatla Fransa?ya karşı 3 Ocak 1799?da Ruslarla, 5 Ocak 1799?da İngiltere ile ittifak antlaşmaları imzalandı. Böylece yıllarca karşı karşıya gelmiş olan Osmanlı ile Rus ordusu tarihte ilk kez yan yana savaş verecekti. İngiltere ve Rusya, Fransa ile yapılan 30 Ağustos 1801 tarihli antlaşma ile Napolyon kuvvetlerini Mısır?dan çıkardı. Osmanlılar Mısır?da Fransızlardan kurtulmuştu ancak bu kez de yapılan ittifakın karşılığı olarak İngiltere ve Rusya?nın ağır istekleriyle yüz yüze kalmıştı. İngiltere, Fransızları bölgeden çıkarmak bahanesiyle girdiği Mısır?a yerleşmek niyetindeydi. Rusya ise bir yandan Ege adaları ve Mora?daki Hristiyan ahaliyi Osmanlı aleyhine kışkırtarak buraları ele geçirme hesapları yapıyordu; diğer yandan da Boğazlardan kalıcı olarak geçiş hakkı almanın peşindeydi. Bu tehlikeli durumda Osmanlı devlet adamları çareyi yeniden Avrupa?da pek çok başarı kazanan Fransa ile ittifakta bularak 25 Temmuz 1802?de Fransa ile Paris Antlaşması?nı imzalamıştır.
• Osmanlı-Rus-İngiliz Savaşı
Fransa ile yeniden yakın ilişkiler kuran Osmanlılar, Ingilizlerin Mısır üzerindeki hesaplarını boşa çıkarmak maksadıyla bölgedeki otorite boşluğunu doldurmak için Temmuz 1805?te Mehmet Ali Paşa?yı Mısır?a vali olarak atadı. Bu arada ittifakın sona ermesi nedeniyle Boğazlar?ın Rus savaş gemilerine kapanması iki devlet arasında gerginlik çıkmasına yol açmıştı. Osmanlının Boğazlar?ı Rusya?ya kapatması, Rusya ile ittifak hâlinde olan İngiltere?nin de OsmanlI?ya karşı tutum almasına neden oldu. Ingiltere ayrıca Osmanlı-Fransız yakınlaşmasından son derece rahatsız olarak Osmanlı Devleti üzerindeki Fransız nüfuzuna son verilmesini istiyordu. III. Selim bu iki devletin isteklerini başta kabul ettiyse de Napolyon?un Prusya?da zafer kazanması üzerine kararından döndü. Bu gelişme üzerine Rusya İngiltere?nin desteğiyle Ekim 1806?da Memleketeyn?i (Hotin ve Bender kaleleri) işgal etti. Bunun üzerine Osmanlı Devleti her iki devlete karşı savaş açtı. İngiliz donanması 18 Şubat 1807?de Boğaz?dan geçerek İstanbul kıyılarına kadar geldi. Ancak 1 Mart?ta geri dönmek zorunda kaldı. İngilizler İskenderiye?de de Mehmet Ali Paşa tarafından yenilgiye uğratılarak 1807 Eylül?ünde bölgeden çekilmeye başladı.
• Kabakçı Mustafa İsyarn ve III. Selim Devri?nin Sonu
III. Selim?in Nizam-ı Cedit hareketi eski düzenden şahsi çıkarları olan kişi ve gruplar tarafından tepkiyle karşılanmıştı. Dünyanın en kuvvetli askerî sayılan OsmanlIların AvrupalIlardan askerî usul öğrenmesi ve Avrupa elbiselerini giymesi eleştirilerin odağına yerleştirilmişti.
• II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ VE YENİLİKLERİ (1808-1839)
IV. Mustafa?nın (1807-1808) kısa saltanat döneminde III. Selim?in başlatmış olduğu yenilikler durdurularak çok sayıda Nizam-ı Cedit yanlısı da öldürüldü. IV. Mustafa Yeniçeri Ocağı ile 31 Mayıs 1807?de bir anlaşma yaptı. Bu anlaşmaya göre Kabakçı Isyanı?ndan Yeniçeri Ocağı sorumlu tutulmayacak ve buna karşılık Ocak da devlet işlerine karışmayacaktı. Bu sırada öldürülmekten kurtulmayı başarmış olan yenilikçiler Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa?nm etrafında toplanmıştı.
• Sened-i İttifak (7 Ekim 1808)
II. Mahmut tahta geçer geçmez ilk olarak merkezî otoritenin sağlanmasına yönelik icraatlara ağırlık verdi. Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa?nm yönlendirmesiyle merkezî iktidarı zayıflatan yerel iktidarlar/ayanlar kontrol altına alınmak istendi. Bu maksatla 29 Eylül 1808?de ayanlar ile Yeniçeri Ocağı?nın düzenlenmesi, ayanların hak ve imtiyazları ile devlete karşı sorumluluk ve vazifeleri ve buna karşılık devletin ayanlara karşı tutumu konuşuldu. Varılan mutabakat neticesinde 7 Ekim 1808?de ayanlar ile Saray arasında Sened-i İttifak belgesi imzalandı. Bu senetle ayanlar Padişah?a sadakatlerini ilan ederken Padişah da ayanları koruma sözü vermekteydi. Ayrıca ayanlar vergileri Saray?ın isteği doğrultusunda toplayacakları ve kendi bölgelerinin dışına el uzatmayacakları hakkında da teminat vermekteydi. Ayanların merkeze bağlılıklarının karşılığı olarak Sadrazam, keyfi davranışlarda bulunmayacağını, ayanların etki ve yönetim alanlarına karışmayacağını ilan ediyordu. Bu ittifakla ayanların mallarının babadan oğla geçmesi usulünün Saray tarafından kabul edildiği de imza altına alınıyordu. Merkezî otoriteyi güçlendirmek maksadıyla yerel iktidarlarla imzalanmış olan bu senet halkın genelinin çıkarlarını ilgilendiren maddeler de içermekteydi. Sened-i İttifak?ta vergilerin haksız ve ezici olmaması, reayaya zulmün yasaklanması, bir suç işlenmesi durumunda soruşturma yapılmadan ceza verilmemesi gibi kişi haklarını korumaya yönelik hükümler bulunmaktaydı. Ne var ki Sened-i İttifak uzun ömürlü olamamış, uygulanma fırsatı dahi bulamadan imzalanmasından beş hafta sonra Alemdar Mustafa Paşa?mn öldürülmesiyle tamamen unutulmuştur.

Bu konuda şöyle sorular gelebilir.

1808 yılında Sened-i İttifak belgesi padişah ile aşağıdakilerden hangisi arasında imzalanmıştır? A) Yeniçeri Ocağı B) Nizam-ı Cedid Ordusu C) Mültezimler D) Köylüler E) Ayanlar Doğru Cevap: E





Osmanlı Devleti?nde ilköğretimi zorunlu hale getiren belge aşağıdakilerden hangisidir? A) Sened-i ittifak B) Tanzimat Fermanı C) Muharrem Kararnamesi D) Kanun-i Esasi E) Islahat Fermanı 2016 Ara Sınav Doğru Cevap: D





II. Mahmut döneminde ayanlarla Sened-i İttifak'ın imzalanmasının ardında yatan temel düşünce seçeneklerden hangisinde verilmiştir? A) Osmanlı Devletinde idari olarak planlanan yeni yapılanma için gerekli zemini oluşturmak. B) Osmanlı Devletinin toprak kazanmasında büyük gayret gösteren ayanları ödüllendirmek. C) III. Selim döneminde ihmal edilen yerel yönetimlerin yeniden ülke yönetimine katılmalarını sağlamak. D) Merkezi idarenin zayıflamasının önüne geçmek. E) Kaybedilen toprakların yeniden kazanılması için gerekli zemini oluşturmak. Doğru Cevap: D





• İngiltere ve Rusya ile İlişkiler: Bu dönemde Avrupa?da yaşanan olaylar neticesinde İngiltere, Napolyon orduları karşısında yalnız kalmış ve yeni ittifak arayışları içine girmişti. İngiltere 1807?den beri savaş hâlinde bulunduğu Osmanlı ile barışa yöneldi ve iki devlet arasında 5 Ocak 1809?da Kal?a-yı Sultaniye Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile İngilizler daha önce itiraz ettikleri Boğazların Ruslara kapatılması hükmünü de kabul ediyordu. 1806?dan beri süren Osmanlı-Rus savaşı ise Osmanlı ordularının yenilgisiyle sonuçlanmıştı. İki devlet arasında 28 Mayıs 1812?de imzalanan Bükreş Antlaşması ile Prut Nehri-Tuna ağzı Osmanlı-Rus sınırı olarak kabul edilirken Osmanlı Devleti Sırplara imtiyaz verilmesini de kabul etti.
• Sırp ve Rum İsyanları: Balkanlar?da ilk milliyetçi isyan Sırbistan?da çıkmıştı. Osmanlı-Rus savaşı sürerken Ruslar Sırp isyanlarını teşvik etmiştir. Osmanlı Devleti Ekim 1813?te Sırp isyanlarını kontrol altına almayı başardı. Ancak Rusya?nın desteğiyle 1815 Temmuz?unda yeniden başlayan isyanlar neticesinde Osmanlı Devleti 1816?da Sırplara özerk bir prenslik statüsü vermek zorunda kaldı. Sırplara verilen statü, Ruslarla 7 Ekim 1826?da imzalanan Akkerman ve 14 Eylül 1829?da imzalanan Edirne Antlaşmalarında tasdik edildi. Eylül 1830?da ise özerk Sırbistan?ın kurulmuş olduğu ilan edildi.
• Mısır?daki Yenilik Hareketleri ve Mehmet Ali Paşa İsyanı
Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Padişah?a bağlı olarak yürüttüğü Mısır idaresinde zamanla neredeyse bağımsız bir iktidar odağı hâline geldi. 1811?de Kölemen beylerini ortadan kaldırarak tüm Mısır?a hakim oldu. 1818?de Vahhabi İsyam?nı bastırarak Basra Körfezi?ni ele geçirdi. 1820?de Mısır?ın yanı sıra Arabistan ve Sudan?a da hakim bir güç durumundaydı.
• Hünkâr İskelesi Antlaşması: İstanbul ile anlaşmaya yanaşmayan Mehmet Ali Paşa ve İbrahim Paşa için Saray, idam fermanı çıkardı. Ancak Suriye?yi ele geçiren Mısır ordusu Anadolu?ya doğru ilerlemeye devam etti. Kütahya?ya kadar ulaşan İbrahim Paşa, 2 Şubat 1833?te kışı Bursa?da geçirmek için II. Mahmut?tan izin istedi. Ardından Adana?yı isteyen İbrahim Paşa, bu teklifin kabul edilmemesi hâlinde ordusunun İstanbul?a yürüyeceği tehdidinde bulundu. Osmanlı devlet adamları, tehlikenin bu kadar yaklaşmış olması nedeniyle yardım arayışı içine girdiler. Fransa Mehmet Ali Paşa?yı destekliyordu; İngiltere ise o sıralarda Avrupa siyasetine ve kendi iç meselelerine yoğunlaşmıştı. Rusya Osmanlının yardım isteyebileceği tek kuvvet durumunda idi. 5 Nisan 1833?te bir Rus filosu Mehmet Ali Paşa kuvvetlerine karşı koymak üzere Beykoz?a asker çıkardı. Bunun üzerine Rusya?nın Osmanlı ile yaptığı ittifak neticesinde elde edecekleriyle daha da güçlenmesini istemeyen İngiltere ve Fransa dikkatini Mehmet Ali Paşa?ya çevirdi. Mücadeleye büyük devletlerin de dahil olması neticesinde 8 Nisan 1833?te İbrahim Paşa ile Kütahya?da anlaşmaya varıldı. Buna göre İbrahim Paşa?ya Cidde, Şam, Halep valilikleri ile Adana muhassıllığı, Mehmet Ali Paşa?ya ise Mısır?dan başka Girit Valiliği veriliyordu.

Bu konuda şöyle sorular gelebilir.

İngilizlere kapitülasyonları dahi aşan imtiyazların verildiği antlaşma aşağıdakilerden hangisidir? A) Paris Antlaşması B) Hünkâr İskelesi Antlaşması C) Küçük Kaynarca Antlaşması D) Ziştovi Antlaşması E) Balta Limanı Antlaşması Doğru Cevap: E





• II. Mahmut Devri Yenilikleri
III. Selim?in yolundan giden II. Mahmut da yeniliklerine askerî alandan başlamış ve 14 Ekim 1808?de Sekban-ı Cedit Ocağı?nı kurmuştu. Ocak kısa zamanda 10 bin kişilik bir kuvvete ulaşırken II. Mahmut donanma ve diğer ocakların ıslahı için de pek çok tedbir aldı. Yeniçerilerin talimlerden kaçmaması için İstanbul esnafına dahi talim zorunluluğu getirildi. Ancak Yeniçeriler yeniden ayaklanarak Alemdar Mustafa Paşa?yı öldürdüler ve II. Mahmut bu olay üzerine Sekban-ı Cedit Ocağı?nı dağıtmak zorunda kaldı. Askerî yetersizlik ve başarısızlıklarına ek olarak her fırsatta Saray?a karşı ayaklanma tertibi içinde bulunan Yeniçerilerin uzun zamandır süren ıslah çabalarına direnişle karşılık vermeleri, Ocak?ın kaldırılmasını artık zorunlu hâle getirmişti.
• İdari ve mali alanda: II. Mahmut devrinde iktisadi alanda da pek çok yenilik yapıldı. Vergi sisteminde yeni düzenlemelere gidilerek vilayet vergilerinin merkeze aktarılması sağlandı. 1834?te Evkaf Vekâleti kurularak vakıf gelirleri merkeze aktarıldı ve tüm devlet gelirlerinin yüzde 70?i modern ordunun ihtiyaçları için tahsis edildi. Bu dönemde idari alanda yapılan yeniliklerle modern bir devlet teşkilatı ve bürokrasisinin kurulması yolunda önemli adımlar atıldı. Avrupa tarzında düzenlenen yeni devlet teşkilatında eski müesseseler kaldırılarak yeni müesseseler oluşturuldu. 30 Mart 1838?de alınan kararla sadrazamlık kurumu Başvekâlet adını aldı.
• Eğitim ve sosyal alanda: II. Mahmut askerî ihtiyaçlar doğrultusunda eğitim alanında da pek çok yenilik yaptı. 1826?da ilk kez dört öğrenci eğitim görmek için Avrupa?ya gönderildi. Kısa bir zaman sonra Avrupa?ya gönderilen öğrenci sayısı 300?e çıkarıldı. 1827 yılında açılan tıp okuluyla ordu için hekim ve cerrah yetiştirilmesi sağlandı. Avrupalı eserlerin Türkçeye tercümesi faaliyetleri bu dönemde de devam etti. 1831?de Muzika-i Hümâyûn ve 1834?te Mekteb-i Ulûm-ı Harbiye adıyla Fransız modelinde iki yeni okul açıldı. Bundan başka ilk ve orta seviyede devlet memuru yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maarif-i Adli ve Mekteb-i Ulum-ı Edebi açıldı. İstanbul ile sınırlı olmak kaydıyla bu dönem ilköğretim zorunlu hâle getirildi.

Doğru - Yanlış Testleri

Aşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

(   ) (1838 Balta Limanı Antlaşması ile ilgili); İthalatı kısıtlayan, gümrük vergilerini yükselten hükümler içermektedir.

(   ) (Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâmı Adliye ile ilgili); Meclis 1854?te ikiye ayrılmıştır.

(   ) "Batı tarzı üretim biçimine ağırlık verilmesi" Lale Devri'nin özelliklerinden biridir.

(   ) "Coğrafi keşifler sonucu ticaret yollarının değişmesi" Osmanlı Devleti?nde 17. yüzyılda yaşanan buhranın dış sebeplerinden biridir.

(   ) "Atlas Okyanusu kıyısındaki limanların önemini kaybetmesi" coğrafi keşiflerin sonuçlarından biridir.

(   ) "Merkezi otoritenin güçlenmesi" Osmanlı Devleti?nde Avrupa?daki gelişmelere paralel olarak yaşanan buhranın sebeplerinden biridir.

(   ) "1797?de Paris, Viyana ve Berlin?de daimi elçiliklerin kurulması" Lale Devri?nde yapılan yeniliklerden biridir.

(   ) "Sosyalizm" 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti?ni kurtarma amacıyla ortaya çıkan fikir akımlarından biridir.

(   ) "1845 yılında ordu merkezlerinde birer askeri lise açılması" Yeniçeri Ocağı?nın ıslahı için yapılan çalışmalardan biridir.

(   ) "Silah ithalatına yasak getirmesi" Kavalalı Mehmet Ali Paşa?nın Mısır?da yaptığı yeniliklerden biridir.

(   ) "Cihannüma" Osmanlı Devleti?ndeki buhranı fark eden bazı devlet adamı ve âlimlerin ıslahat amacıyla yazdığı eserlerden biridir.

(   ) "ilk demiryolu ağının yapılması" II. Mahmut döneminde yapılan yenileşme hareketlerinden biridir.

(   ) "Avrupa?da güçlü merkezi hükümetlerin kurulması" Osmanlı Devleti?nin, 17. yüzyılda Avrupa?daki gelişmelere paralel olarak geri kalmasına yol açan nedenlerden biridir.

(   ) "Osmanlı donanmasının çok güçlü bir hale getirilmesi" II. Abdülhamit döneminde yapılan faaliyetlerden biridir.

(   ) "Coğrafi keşiflerle Osmanlıların hâkimiyetindeki eski ticaret yollarının önemini kaybetmesi" Osmanlı Devleti?nde Avrupa?daki gelişmelere paralel olarak yaşanan buhranın sebeplerinden biridir.

(   ) "Halıcılık" Osmanlı Devleti'nin, Avrupa ülkelerinin yıkıcı rekabetine karşı dayanarak ayakta kalan küçük işletmelerinden biridir.

(   ) (1838 Balta Limanı Antlaşması ile ilgili); İngiltere serbest ticaret yapma imtiyazı elde etmiştir.

(   ) (Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâmı Adliye ile ilgili); 1838 yılında kurulmuştur.

Y D D D Y Y Y Y Y Y Y Y D Y D D D D

Boşluk Doldurma Aşağıdaki ifadelerdeki boşlukları doldurun. Hatalı olduğunuz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

1) III. Selim Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat hareketlerine ...........denir

2) III. Selim Dönemi?nde hazırlanan raporlarda en fazla üzerinde durulan ve yenileşme (reform) yapılması gerektiği düşünülen alan ...........dır

3) Osmanlı Devleti?nde tüm bireyler için ilköğretimi zorunlu hale getiren belge ...........dır

4) II. Mahmut döneminde saray ile ayanlar arasında imzalanan Sened-i İttifak belgesinin en önemli özelliği ...........dır

5) Osmanlı Devleti?nde yerli sermaye ile kurulan ilk banka ...........dır

6) 1838 yılında imzalanan ve İngiliz tüccarlarını Osmanlı Devleti?nde en imtiyazlı millet haline getiren antlaşma ...........dır

7) Osmanlı Devleti?nin bir buhran dönemine girmesinde medreselerin bozulmasını temel faktör olarak gösteren kişi ...........dır

8) Osmanlı Devleti ile Avusturya İmparatorluğu arasında yapılan Pasarofça Antlaşmasından sonra başlayan, devletin içyapısında bazı düzenlemelerin gerçekleştirildiği 1718?1730 yılları arasını kapsayan döneme ...........denir

9) 1711?de başlayan, Rus ordusunun yenilmesi ve Osmanlı Devleti?nin Azak Kalesi?ni geri almasıyla sonuçlanan savaş ...........dır

10) Topkapı Sarayı?nda kütüphane açtırarak ülkenin dört bir tarafından önemli kitap ve el yazmalarını toplatan padişah ...........dır

11) ?İkinci Üç İmparatorlar Ligi? .............. gerçekleşmiştir?

12) Anadolu?da ayan ve mütegallibelerin güçlenmesinde etkili olan uygulama ...........dır

13) İngilizlere kapitülasyonları dahi aşan imtiyazların verildiği antlaşma ...........dır

14) II. Abdülhamit döneminde İslamcılık politikasının güç kazanmasında en fazla yararlanılan araç ...........dır

15) Napolyon Bonaparte?nin 1 Temmuz 1798 tarihinde işgal ettiği Osmanlı toprağı ...........dır

16) Rusların Karadeniz?e yerleşip, Osmanlı içinde yer alan Ortodoks tebaanın koruyuculuğunu elde ettiği antlaşma ...........dır

17) Osmanlı Devleti?nde 1831'de çıkarılan ilk Türkçe gazete ...........dır

18) Osmanlı Devleti?nde yabancı girişimcilere ilk demir yolu yapım imtiyazı verilen hat ...........dır

19) Avrupa?daki askeri ve sosyal hayatı anlatan 500 sayfalık bir sefaretname hazırlayarak, III. Selim?e sunan elçi ...........dır

20) 18. yüzyılda Avrupa tarzında düzenlenen ilk Osmanlı kurumu ...........dır

21) Osmanlı Devleti?nde anayasallaşma sürecini başlatan ilk belge ...........dır

22) Vaka-i Hayriye adıyla tarihe geçen olay ...........dır

23) Cumhuriyet Dönemi?nden önce devlet sermayesiyle 1810?da kurulan fabrika ...........dır

24) III. Selim döneminde kurulan ordunun adı ...........dır

25) II- Abdülhamit Dönemi'nde etkili olan düşünce akımı ...........dır

26) Osmanlı Devleti?nde 1831'de çıkarılan ilk Türkçe gazete ...........dır

1) Nizam-ı Cedid  2) Askeri  3) Kanun-i Esasi  4) Merkezi otoritenin sınırlandırılması 5) İtibar-ı Milli Bankası  6) Balta Limanı  7) Katip Çelebi  8) Lale Devri  9) Prut savaşı  10) I. Mahmut  11) 1881  12) Bazı tımarların iltizama verilmesi 13) Balta Limanı Antlaşması  14) Telgraf  15) Mısır  16) Küçük Kaynarca  17) Takvim-i Vekayi  18) İzmir-Aydın 19) Ebubekir Ratıb Efendi  20) Humbaracı Ocağı  21) Sened-i ittifak  22) Yeniçeri Ocağının kaldırılması 23) Beykoz Tesisleri  24) Nizam-I Cedid  25) İslamcılık 26) Takvim?i Vekayi  Kaynak: www.onlinefotokopi.com

#-

Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular

1. III. Selim Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat hareketlerine ne ad verilir?   A) Islahat Fermanı   B) Nizam-ı Cedid   C) Sened-i ittifak   D) Mühendishane-i Berr-i Hümayun   E) Tanzimat Fermanı 2017 Tek Ders Doğru Cevap: B

2. III. Selim Dönemi?nde hazırlanan raporlarda en fazla üzerinde durulan ve yenileşme (reform) yapılması gerektiği düşünülen alan aşağıdakilerden hangisidir?   A) Mali   B) Sosyal   C) Kültürel   D) Askeri   E) idari 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D

3. III. Selim Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat hareketlerine ne ad verilir?   A) Islahat Fermanı   B) Nizam-ı Cedid   C) Tanzimat Fermanı   D) Sened-i ittifak   E) Vaka-i Hayriye 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: B

4. Osmanlı Devleti?nde tüm bireyler için ilköğretimi zorunlu hale getiren belge aşağıdakilerden hangisidir?   A) Tanzimat Fermanı   B) Islahat Fermanı   C) Muharrem Kararnamesi   D) Kanun-i Esasi   E) Sened-i ittifak 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D

5. Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri'nin özelliklerinden biri değildir?   A) ilk matbaanın kurulması   B) İstanbul'da lalenin çokça yetiştirilmesi   C) Batı tarzı üretim biçimine ağırlık verilmesi   D) Tercüme heyetlerinin kurulması   E) ilk gazetenin çıkarılması 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E

6. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti?nde 17. yüzyılda yaşanan buhranın dış sebeplerinden biri değildir?   A) Avrupa?daki hanedanlar arasında çatışmaların yaşanması   B) Avrupa'nın bilim, teknoloji, felsefe ve kültür alanında ilerlemesi   C) AvrupalI devletlerin sömürgecilik yoluyla zenginleşmesi   D) Coğrafi keşifler sonucu ticaret yollarının değişmesi   E) Avrupa?da merkezi yönetimlerin güçlenmesi 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: A

7. II. Mahmut döneminde saray ile ayanlar arasında imzalanan Sened-i İttifak belgesinin en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?   A) Merkezi otoritenin sınırlandırılması   B) Vergi oranlarının düşürülmesi   C) Ayanların Padişah?a sadakatle bağlı olması   D) Padişahların ayanları koruması   E) Ayanlığın babadan oğula geçmesinin kabul edilmesi 2013 Dönem Sonu Doğru Cevap: A

8. Kıbrıs?ın fethi hangi padişah zamanında gerçekleşmiştir?   A) II. Mehmet   B) I. Süleyman   C) IV. Murat   D) III. Selim   E) II. Selim 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: E

9. 1876 Anayasasının ön gördüğü Meclis-i Umumi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?   A) Meclis-i Umumi, Heyet-i Ayan ve Heyet-i Mebusan olmak üzere iki ayrı meclisten oluşurdu.   B) Heyet-i Ayan üyeleri padişah tarafından atanırdı.   C) Mebusların üyeliğinin düşmesi ve yargılanmalarına Meclis-i Umumi azası karar verirdi.   D) Heyet-i Mebusan üyeleri tekrar seçimlere katılamazdı.   E) Heyet-i Mebusan seçimleri dört yılda bir yapılırdı. 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: D

10. Aşağıdakilerden hangisi küçük sanayi teşvik ve yerli malını koruma amacıyla çıkarılan ?Geçici Sanayi Kanunu? hükümleri arasında yer almaz?   A) Vergi muafiyeti   B) Geçici gümrük muafiyeti   C) Bedava arazi uygulaması   D) Yasadan sadece sınırlar içerisindeki Türklerin yararlanması   E) Kanunun geçerli olduğu tesislerin ürünlerini öncelikle kamunun satın alma zorunluluğu 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: D

11. Osmanlı Devleti?nde yerli sermaye ile kurulan ilk banka aşağıdakilerden hangisidir?   A) Bank-ı Osmanî-i Şahane   B) İtibar-ı Milli Bankası   C) Ziraat Bankası   D) Memleket Sandıkları   E) Milli Aydın Bankası 2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: B

12. Aşağıdakilerden hangisi III. Selim?in yaptığı ıslahatlardan biri değildir?   A) Mühendishane-i Berr-i Hümayun?un açılması   B) Tımar ve zeametin yeniden düzenlenmesi   C) Mühendishane-i Bahri Hümayun?un ıslah edilmesi   D) Gedik usulünün kaldırılması   E) Evkaf Vekâlet?inin kurulması 2015 Dönem Sonu Doğru Cevap: E

13. Osmanlı Devleti ve İngiltere arasında yapılan Balta Limanı Antlaşması hangi padişah zamanında imzalanmıştır?   A) I. Mahmut   B) II. Mahmut   C) I. Abdülhamit   D) II. Abdülhamit   E) II. Selim 2015 Dönem Sonu Doğru Cevap: B

14. Aşağıdakilerden hangisi II. Abdülhamit döneminde eğitim için ayrılan kaynaklar arasında yer almaz?   A) Yabancı ülkelerden alınan borç   B) Çıkarılan yeni vergiler   C) Vakıf gelirleri   D) Halktan alınan bağışlar   E) Yerel kaynaklar 2015 Dönem Sonu Doğru Cevap: A

15. 1838 yılında imzalanan ve İngiliz tüccarlarını Osmanlı Devleti?nde en imtiyazlı millet haline getiren antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?   A) Hünkâr İskelesi   B) Balta Limanı   C) Karlofça   D) Pasarofça   E) Paris 2015 Dönem Sonu Doğru Cevap: B

Ders Analizi

Son 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analizi

Ara Sınav Üniteleri

1.Ünite Osmanlı Devleti'nde Yenileşme Çabaları 86 soru

2.Ünite Türkiye'de Reform Arayışları (1839-1908) 71 soru

3.Ünite Türkiye'de Meşrutiyet Dönemleri 40 soru

4.Ünite Avrupa ve Türkiye (1838-1918) 39 soru

Dönem Sonu Sınavı Üniteleri

5.Ünite Mondros'tan Lozan'a Türkiye 40 soru

6.Ünite Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Siyasi Yapılanma (1920-1923) 40 soru

7.Ünite Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Ekonomik Gelişmeler 19 soru

8.Ünite Yeni Türk Devleti'nin İlanı: Lozan'dan Cumhuriyet'e 53 soru

Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız..

Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır.

Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.